Meldpunt bestuurscultuur 2021
U kon eerder lezen dat de melding over Stephan Satijn in 2016 bij en door de gemeente Venlo nooit werd onderzocht, ondanks (gedeeltelijke) bezwaren van de klokkenluider. Aangezien na het voortijdige en onrechtmatige ontslag nieuwe bronnen met aanvullende informatie de melding bevestigden, werd op 29 juni 2021, de dag dat De Limburger de namen van de kandidaat-gedeputeerden publiceerde, de melding opnieuw ingediend bij het inmiddels geopende Meldpunt bestuurscultuur van de provincie Limburg.

Die melding ging vergezeld van meerdere documenten. Aanvullingen werden in augustus en oktober 2021 gestuurd. Bureau Berenschot verrichte destijds - veelal anoniem - de ondersteuning bij de afhandeling van de meldingen. Op de gehele melding kwam buiten een standaard ontvangstbevestiging geen enkele uitleg over wat er met de melding was gebeurd. Deze structurele houding bij de meeste meldingen en het deplorabele rapport ‘Engelen bestaan niet’ dat door de Commissie met als voorzitter Arno Visser (VVD) eind januari 2022 werd gepubliceerd, leidde tot het tweede meldpunt.

Bij de melding in 2021 werd ook gewezen op parallel lopende procedures bij zowel de gemeente Venlo als bij de provincie i.v.m. het opvragen van documenten onder de Wet openbaarheid van bestuur (WOB). Dit gegeven is vaak terug te zien: enerzijds wordt van de melder verlangd de melding zo goed mogelijk te onderbouwen, anderzijds is het bestuursorgaan waar de melding over gaat en zelfs waar de melding bij wordt ingediend, zelf partij in procedures waar het verstrekken van informatie/documenten in sommige gevallen jarenlang actief wordt tegengewerkt.

De informatiepositie en -voorziening is scheef. Cruciale informatie wordt niet met de melder gedeeld of komt pas in een veel later stadium boven water.

Gedeputeerden Venlo
Het meldpunt en de externe Adviescommissie van de provincie Limburg werden ook nadrukkelijk gewezen op de twee voormalige wethouders van de gemeente Venlo die in 2021 gedeputeerden werden: Ad Roest (EENLokaal - 2018 t/m 2021) en Stephan Satijn VVD - 2011 t/m 2018). Alles draait namelijk om (voor)kennis, al dan niet uit vorige functies, beslissingsbevoegdheid, en daarmee gepaard gaande (persoonlijke) loyaliteit en (partij)politieke belangen:


Screening kandidaten 2021
De screening van de kandidaat-gedeputeerden gebeurde onder wnd. gouverneur Johan Remkes (VVD). Alle kandidaten ondergingen een risicoanalyse integriteit uitgevoerd door Bureau Berenschot. Daarbij werd voornamelijk gekeken naar voorgaande functies en nevenfuncties om (de schijn van) belangenverstrengeling te voorkomen. Als aanvulling werd een Commissie Risicoanalyse Integriteit ingesteld die op basis van de individuele screeningsrapporten gesprekken aanging met de kandidaten. Deze commissie bestond uit twee personen: Kitty Nooy, oud-hoofdofficier van Justitie en portefeuillehouder integriteit bij het OM, en Joan Leemhuis- Stout (VVD), oud-ambtenaar, -dijkgraaf, -CdK, en -wnd. burgemeester. Opmerkelijk: Kitty Nooy was tegelijkertijd lid van de Commissie Visser die de meldingen ontving en weer ondersteunt werd door Bureau Berenschot.

Verslag conclusies en adviezen d.d. 25 juni 2021:


Geheimhouding
Verdere aanbevelingen en adviezen in het verslag worden door de provincie niet openbaar gemaakt. Ook het risicoprofiel van Stephan Satijn valt volgens GS onder geheimhouding. Het college (minus Stephan Satijn) beroept zich daarbij op artikel 5.1 lid 2 sub e en i van de Woo (het goed functioneren van de Staat, andere publiekrechtelijke lichamen of bestuursorganen): een weigeringsgrond die helemaal niet deugt, maar de laatst tijd vaker wordt aangedragen om geen inzage te verschaffen in documenten en procedures op de lange baan te schuiven.

Memorie van toelichting inzake de i-grond: ‘De uitzonderingsgrond kan echter niet worden ingeroepen om misstanden als zodanig te verbloemen of met het argument dat openbaarmaking leidt tot verlies van vertrouwen in de overheid bij het publiek, waardoor een bestuursorgaan niet goed meer zou kunnen functioneren. Als uit nieuwe feiten of nieuwe afwegingen volgt dat eerder ingezet beleid onjuist is uitgevoerd of op onjuiste aannames is gebaseerd, dient een bestuursorgaan daar op de gebruikelijke manier verantwoording over af te leggen en is een goede en democratische bestuursvoering in beginsel gebaat bij openheid over een dergelijke aangelegenheid.’

Ook het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) concludeert dat de i-grond ondeugdelijk wordt toegepast. Sinds 2022 is daar zelfs jurisprudentie over. Het is geen verschil van uitleg of inzicht wat de provincie hier laat zien, maar het actief en bewust zoeken naar obstructie i.p.v. transparantie. Een houding die u ook kunt terugzien in het niet willen vrijgeven van het al in december 2022 naar de provincie Limburg gestuurde feitenrelaas inzake de gronddeals vanaf 2019 met en door de directeur van Grondexploitatiebedrijf Californië BV. Zelfs niet nadat De Limburger er de hand op wist te leggen en erover publiceerde. Staten en gemeenteraden staan achteraan in de rij. Portefeuillehouder is Stephan Satijn. Die zou normaliter vanaf zijn installatie in 2021 weet moeten hebben van dit dossier.

Chronologie


De vraag is echter of de Commissie Visser op de hoogte werd gebracht van de melding over Stephan Satijn, ingediend vier dagen na het gesprek tussen hem, Kitty Nooy en Joan Leemhuis- Stout (VVD) van de Commissie Risicoanalyse Integriteit? En of Stephan Satijn uit eigen beweging ook alles heeft benoemd tijdens dat gesprek, inclusief zijn verantwoordelijkheid en handelen inzake de klokkenluider? Bij de provincie Limburg waren ze op topambtelijk niveau al jaren van de integriteitsonderzoeken in Venlo tot in detail op de hoogte, simpelweg omdat de provincie erbij betrokken was. Ook wat betreft de klokkenluider. GS had er een actieve rol in. De provincie werd in 2017 aansprakelijk gesteld vanwege het handelen van Ger Koopmans richting B&W Venlo (het doorspelen van een externe melding inclusief persoonsgegevens). Een klacht over Ger Koopmans werd vervolgens door Ger Koopmans zelf afgehandeld. Gouverneur Theo Bovens stond erbij en keek ernaar.

Banencarrousel
Een van de gedeputeerden die recent meebesliste op het Woo-verzoek waarbij documenten over Stephan Satijn werden verstrekt is Michael Theuns (CDA), ambtenaar bij de provincie Limburg vanaf 2017. Enkele maanden voor de presentatie van het rapport van de Commissie Visser ging hij in november 2021 als senior adviseur in dienst bij Bureau Berenschot. Michael Theuns maakte begin 2023 een uitstapje naar de provinciale politiek, als statenlid en fractievoorzitter, voordat hij in juni 2023 collega werd van Stephan Satijn.

U ziet hoe meerdere zaken en personen niet alleen heel dicht naast elkaar lopen, maar ook door elkaar, met zakelijk en persoonlijke belangen, partijpolitieke overlap, en loyaliteit die (mogelijk) niets van doen heeft met het algemeen belang. Wat betreft de meldingen en het functioneren van de Commissie Visser en Bureau Berenschot kan niets meer worden gecontroleerd: alles werd in opdracht gewist. Volledig in strijd met een deugdelijke vastlegging van het besluitvormingsproces en controle op een goede en democratische bestuursvoering. Met dank aan Johan Remkes (VVD) en Arno Visser (VVD). De laatste is inmiddels voorzitter van Bouwend Nederland waar hij de Limburgse klusjesman Maxime Verhagen (CDA) opvolgde.

Interne memo integriteitsaspecten portefeuilleverdeling d.d. 5 juli 2021:


E-mails tussen de kabinetschef en de algemeen directeur/secretaris d.d. 5 juli 2021:


Gezien de portefeuille van Stephan Satijn vanaf 2021 zijn er talloze dossiers waar hij als wethouder (2011 t/m 2018) en privé persoon (2018 t/m 2021) langdurig mee te maken had. De provincie Limburg heeft op veel van die dossiers een majeure invloed i.v.m. grondbeleid, subsidies, toezicht en handhaving. Miljoenen euro’s vloeien op projectbasis richting gemeenten, bv’s en gemeenschappelijke regelingen. Het toezicht op een juiste besteding van al dat geld is echter ronduit pover. Veel hangt af van hoe buigzaam de onderlinge ambtelijke en bestuurlijke verhoudingen zijn. En gezichtsverlies, zoals bij de Campus Greenport Venlo, vermijd men liever door er weer meer geld in te pompen.

Meldpunt bestuurscultuur 2022
Na een oproep van gouverneur Emile Roemer aan eerdere melders, werd de melding over Stephan Satijn uit 2021 opnieuw en één op één ingediend. U gaat lezen hoe dat in zijn werk ging, na alle integriteitskwesties, fiasco’s van onderzoeken en het propageren van een nieuwe bestuurscultuur. Dan begrijpt u ook waarom daar op deze manier nooit iets van terecht zal komen.

De melding werd op 21 april 2022 ingediend en pas op 21 december 2022 besproken tussen de ingehuurde programmamanager bestuurscultuur, een notulist, de melder en zijn vertrouwenspersoon. In de tussentijd werd meermaals om opheldering gevraagd over het verloop van de melding, zonder resultaat. In juli 2022 werd na een verzoek van de programmamanager nog door de melder toestemming gegeven om advies in te winnen bij de gemeente Venlo.

Al snel bleek dat er helemaal geen onderzoek was verricht. Een conclusie was er wel: ‘Geen relevante strafrechtelijke- en/of integriteit kwesties zijn waar te nemen.’ Waar die conclusie op was gebaseerd werd niet uitgelegd noch onderbouwd. Wel waren er ‘een aantal interessante waarnemingen.’ Wat die waren werd ook niet duidelijk. Tijdens en na het gesprek werden de volgende zaken echter (ook door de ingehuurde programmamanager) bevestigd:

Stephan Satijn
Stephan Satijn werd niet ingelicht over de melding. Bij de gemeente Venlo werd geen advies ingewonnen ondanks het verzoek daartoe en de gegeven toestemming. Over het waarom werd geen deugdelijke uitleg gegeven. Het college van B&W Venlo heeft niet vrijwillig informatie verstrekt over de melding in 2016 bij het kandidaatstelling van Stephan Satijn in 2021. Het is verder meer dan aannemelijk dat Stephan Satijn zelf ook niet de melding heeft aangekaart tijdens de gesprekken met Bureau Berenschot en de Commissie Risicoanalyse Integriteit. Gezien de integriteitsonderzoeken die in 2016 en 2017 in Venlo liepen i.c.m. de eerdere taxiritjes van Stephan Satijn en zijn aangegane nevenfunctie als Muntmeester tijdens zijn wethouderschap (Groep Heylen), had op zijn minst een dieper gravende screening dienen plaats te vinden.

Clustermanager AJZ
In een separate procedure bij de provincie Limburg werd nog voor het gesprek van 21 december 2022 uit documenten duidelijk dat de clustermanager Algehele Juridische Zaken zelf betrokken en volledig op de hoogte was van de melding inzake Martin Camp (VVD) waarbij jarenlang bewust documenten werden achtergehouden door de provincie Limburg. Zijn naam werd namelijk onder de Woo in al beschikbare maar nog deels zwartgelakte documenten vrijgegeven. Deze clustermanager zat eerder aan bij twee gesprekken met de gouverneur, de melder en zijn vertrouwenspersoon en had al die tijd weet van het frauduleus handelen in deze casus, maar hield zijn mond. Er bleek sinds 2016 zowel een intern als extern juridisch advies te liggen waarbij de verleende ontheffing aan Martin Camp diende te worden ingetrokken. Stephan Satijn maakte ten tijde van drie integriteitsonderzoeken, waaronder naar Martin Camp, deel uit van het college van B&W.

Trainee/notulist         
De aanwezige notulist bij het gesprek van 21 december 2022 bleek na research een trainee van RichtingZuid te zijn en sinds mei 2022 lid van het programmateam Bestuurscultuur. Daarnaast bleek hij ook bijna het gehele jaar 2022 als trainee een opdracht bij de gemeente Venlo te hebben uitgevoerd. Deze combinatie van werkzaamheden is volstrekt ongepast aangezien er meerdere meldingen over de gemeente Venlo werden ingediend. De trainee heeft van deze kennis kunnen nemen terwijl hij werkzaam was bij en voor de gemeente Venlo.

Verder bleek hij een maand eerder, op 14 november 2022, dagvoorzitter te zijn geweest bij een door de provincie Limburg en het LIOF georganiseerde bijeenkomst in Herten, genaamd Limburg Leisure PLUS Event. Een kans die hij volgens eigen zeggen te danken had aan gedeputeerde Stephan Satijn die hij ter plaatse ook interviewde. Een verre van professionele gang van zaken.

Een trainee is geen kundig persoon om kennis te nemen van tientallen vertrouwelijke meldingen inzake (vermoede) misstanden, integriteitsschendingen en mogelijke strafbare feiten, en daarbuiten ook nog eens parallel werkzaamheden te verrichten voor een organisatie en een persoon die onderdeel zijn van die meldingen. Elke schijn dient immers te worden vermeden.

Woordvoerder
Deze trainee en notulist van het programmateam bestuurscultuur is per 1 mei 2023 in vaste dienst bij de provincie en momenteel woordvoerder van gedeputeerde Marc Caldenberg (SP).

College van GS 2023
Op 23 juni 2023 werd het nieuwe college geïnstalleerd. Weer werden van tevoren risicoanalyses opgesteld en onderzoeken verricht. Ook over en naar Stephan Satijn.

Brief CdK Emile Roemer aan de commissie onderzoek geloofsbrieven d.d. 16 juni 2023 inzake Risicoanalyse integriteit kandidaat-gedeputeerden:


Commissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven d.d. 19 juni 2023:


Wat zijn de precieze beheerafspraken m.b.t. de beleggingen c.q. de grondposities? Proxorao bv is sinds 2009 het persoonlijke beleggingsvehikel van Stephan Satijn, al voor hij in 2011 wethouder werd. Maar waarin werd en wordt eigenlijk door hem belegd?

Bij ervaringsdeskundigen gaat ook een belletje rinkelen bij het lezen van CAPRA advocaten. Huisadvocaat van de provincie Limburg AKD advocaten, Necker van Naem, Governance & Integrity, Bureau Berenschot, recherchebureau Hoffmann et cetera. De advies- en integriteitsindustrie die door de overheid tegen een royale vergoeding aan de lopende band wordt ingehuurd.

Follow the Money (FTM) bestede in 2019 uitgebreid aandacht aan een aantal bureaus die stelselmatig betrokken waren en nog steeds zijn bij arbeidsgeschillen met ambtenaren en klokkenluiderszaken. Daarbij worden buitensporig kosten gemaakt waarbij ambtenaren, melders en klokkenluiders zoveel mogelijk op afstand en onder druk worden gezet, en worden beschadigd. Enkele casus uit Limburg worden in de artikelen ook benoemd.

Brief CdK Emile Roemer aan de commissie onderzoek geloofsbrieven d.d. 21 juni 2023 inzake Risicoanalyse integriteit kandidaat-gedeputeerden: aanscherping collectieve en individuele beheerafspraken:


Niet alle zaken die (de schijn van) belangenverstrengeling of erger zouden kunnen veroorzaken worden hier benoemd. De Economic Development Board / Crossroads Limburg bijvoorbeeld. Ook geen woord over de melding bij de gemeente Venlo in 2016 noch de meldingen bij de provincie Limburg in 2021 en 2022. Gouverneur Emile Roemer concludeerde in zijn afrondende brief d.d. 21 maart 2023, een jaar ná de melding, dat n.a.v. het niet verrichte onderzoek door het meldpunt bestuurscultuur:

‘Op basis van alle informatie heb ik in de eerste plaats geconcludeerd dat het - in navolging van de commissie Visser - niet opportuun is om over deze meldingen in overleg te treden of anderszins nader contact te zoeken met de gemeente Venlo.’

‘Voor wat betreft (…) de heer Satijn stel ik vast dat het hierbij om enkele anonieme en voor mij verder niet te beoordelen situaties gaat. Zonder nadere concretisering rest mij niets anders dan deze suggesties terzijde te leggen.’

Gouverneur Emile Roemer beroept zich hier op anonieme bronnen. De melder was echter niet anoniem, maar weigerde ter bescherming van zijn bronnen wel de namen van dezen te noemen. De melding zelf was concreet genoeg. De motivering dat de melder de bronnen niet bij naam noemde ‘…omdat deze in een soortgelijke positie terecht kunnen komen als (de melder) zelf. (…) gezien de risico’s van benadelingen’, had voor de programmamanager bestuurscultuur en gouverneur Emile Roemer geen enkele waarde.

Recent heeft de provincie Limburg ook aangegeven de aanbeveling van de Zuidelijke Rekenkamer en het advies van de Staten om een onafhankelijk integriteitsbureau in te stellen, niet op te volgen, maar te hebben gekozen voor inpassing van het meldpunt in de bestaande organisatie. Dat betekent meer van hetzelfde. En de ingestelde regeling voor het melden van misstanden door niet-werknemers is bij voorbaat gedoemd te mislukken. Want wie handhaaft de rechtsbescherming als dat al niet gebeurd bij voorliggende melders en klokkenluider? Dit is geen ambtelijke en bestuurlijke onkunde, het is simpelweg arrogante onwil.

Begrijpt u nu hoe (vermoede) misstanden zolang kunnen voortduren? Het zijn telkens dezelfde patronen. Melders en klokkenluiders worden niet beschermd, niet naar behoren geïnformeerd, en cruciale informatie wordt achterwege gehouden. Betrokkenen hoppen van baantje naar baantje en gaan vrolijk verder. Hun wachtgeldregeling loopt ondertussen op. Waarom zou u nog op redelijke gronden en te goeder trouw een melding (vermoede) misstanden bij de overheid doen? En als u niet uitkijkt wordt u ook nog beschuldigd van het opzettelijk beschadigen van personen.

Limburg als vanouds: Samen uit, samen thuis.