Displaying items by tag: provincie limburg

Volgens recente berichtgeving is er een acuut financieel probleem bij de BV Campus Vastgoed Greenport Venlo. Deze BV werd in 2010 als Exploitatiemaatschappij Villa Flora BV opgericht, ter voorbereiding op de Floriade Venlo. Er is nu blijkbaar sprake van een dreigend bankroet. Ook de Brightlands Campus Greenport Venlo kampt met problemen. In totaal zijn tientallen miljoenen nodig.

We beperken ons echter tot de BV Campus Vastgoed Greenport Venlo en de benodigde € 6,7 miljoen. Aandeelhouders zijn de provincie Limburg met 76% en de gemeente Venlo met 24%.

Een aantal zaken zijn opmerkelijk als je iets verder terugkijkt. Dan zien we namelijk een aantal patronen. Hoe geschiedenis zich herhaald. In 2009 waren er namelijk al twijfels over de investering in Villa Flora, zo meldde OmroepVenlo. Destijds verantwoordelijke wethouders waren Mark Verheijen en Twan Beurskens, beiden VVD. Het gebouw zou echter ‘toonaangevend worden op het gebied van cradle to cradle’ en zelfs 'een zeer verantwoorde investering' zijn.

Mark Verheijen is recent gestopt als raadslid in Venlo (na gedeputeerde en tweede kamerlid te zijn geweest). Twan Beurskens werd in 2012 gedeputeerde (portefeuillehouder campusontwikkeling) en is sinds 2018 terug op het oude nest als gemeentesecretaris/algemeen directeur. In 2012 werd hij als wethouder opgevolgd door Stephan Satijn, eveneens VVD. Ook hij kreeg campusontwikkeling in portefeuille.

Het is opmerkelijk hoe een vervlechting van personen zich door de jaren heen in zo’n dossier ontwikkeld. Daarbij is het aannemelijk dat vanwege deze vervlechting dezelfde verantwoordelijken elkaar niet zullen bijten, en mogelijk ook niet meer objectief naar zo'n dossier kunnen kijken en naar kunnen handelen. Juist vanwege de jarenlange betrokkenheid vanuit verschillende functies bij meerdere bestuursorganen.

In 2015 werd i.o.v. de Venlose rekenkamercommissie een onderzoek uitgevoerd door bureau METAFOOR met als onderzoeksperiode 2009 t/m 2014. De voor het onderzoek geïnterviewde personen:

Stephan Satijn - Wethouder
Jos Teeuwen - Wethouder
Friederike Roetering - Concern Controller
Serge van Dellen - Directeur Villa Flora BV
Stef Kuijpers - Hoofd Ontwikkelbedrijf en accounthouder
René van Loon - Hoofd Ruimte en Economie en Ruimtelijke Ontwikkeling
Huib Pelser - Accountmanager afdeling Ruimte en Economie

Zonder uitvoerig op het rapport in te gaan citeren we uit de inleiding:

‘De raad van de gemeente Venlo maakt zich zorgen als het gaat om de sturing en beheersing van Villa Flora en de informatieverstrekking over dit project aan de raad.

Als gevolg hiervan bij de raad is de vraag gerezen of – en in hoeverre – de oorspronkelijke doelstellingen ten aanzien van Villa Flora nog gerealiseerd kunnen worden en in hoeverre de gemeente Venlo en regiogemeenten extra c.q. onaanvaardbare risico’s lopen.

Het onderzoek heeft zich gericht op de gemeente Venlo en de verbonden partij “Exploitatiemaatschappij Villa Flora B.V.”

Algemene conclusie:

‘De rekenkamercommissie vindt de zorgen van de raad terecht. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat de kaderstellende en controlerende rol van de raad op het gebied van Villa Flora niet adequaat kan worden ingevuld, oorzaak daarvan is voornamelijk dat de informatievoorziening van onvoldoende kwaliteit is. Tevens dient te worden opgemerkt dat de raad hier geen actieve houding in aanneemt.’

Van de vervolgens 17 uitgewerkte conclusies lichten we er 5 uit:

7. Na een aantal jaren het gebouw Villa Flora te hebben geëxploiteerd is duidelijk dat de exploitatie van Villa Flora met de huidige kostenstructuur en leegstand structureel verlieslatend is. De oplopende verliezen hebben, naast aanvullende investeringen, geleid tot een niet voorziene, aanvullende financieringsbehoefte. De gemeente Venlo heeft door een aanvullende financiering van € 3,1 miljoen, aan Villa Flora B.V., in deze behoefte voorzien. Indien de exploitatieverliezen aanhouden is aanvullende financiering nodig.

8. Het gehele project Villa Flora kenmerkt zich door planningsoptimisme. Resultaten worden gebaseerd op positieve aannames. In de rapportages kijkt men optimistisch naar de toekomst terwijl de dagelijkse gang van zaken en resultaten uit het verleden daar geen aanleiding voor geven. Door dit planningsoptimisme wordt de raad door het college niet adequaat geïnformeerd

10. Het werkelijke financiële resultaat van Villa Flora B.V. is per 1 januari 2014 slechter dan de oorspronkelijke aannames en begroting zoals opgenomen in de Business case 2010 en de herziene Business case van 2013. De raad wordt hierover niet tijdig geïnformeerd.

13. Door de oplopende exploitatieverliezen en de verwachte lagere verkoopopbrengst van de Villa Flora bestaat het risico dat de aflossingsverplichtingen richting ASN-bank en de gemeente Venlo niet bekostigd kunnen worden uit de verkoopwaarde van het gebouw Villa Flora. Dit betekent dat een eventueel tekort naar rato voor rekening zou kunnen komen voor de gemeente Venlo en de regiogemeenten.

14. De informatievoorziening rondom Villa Flora is niet adequaat georganiseerd. Het ontbreekt aan handvatten om goed toezicht te houden op de verbonden partij. Zo zijn er geen prestatie indicatoren benoemd om direct te weten wat de stand van zaken is en wordt geen begroting overlegd waarmee inzicht wordt gegeven in toekomstige ontwikkelingen. Ook wordt de raad op een laat tijdstip geïnformeerd over de gang van zaken rondom Villa Flora. Zo was het reeds eind 2012 duidelijk dat er over het verlengde boekjaar 2011 een aanzienlijk verlies was geleden en dat er zorgen waren over de continuïteit van de Villa Flora B.V. Pas in mei 2013 wordt de raad hier over geïnformeerd.

Aanvullende financiering. Planningsoptimisme. Positieve aannames. Oplopende exploitatieverliezen. Geen tijdige en adequate informatievoorziening. Conclusies die destijds verantwoordelijk wethouder Stephan Satijn werden aangerekend. ‘Dit had allemaal veel beter gekund’, stelde hij nog tegenover een kritische raad. Geen echt onverwacht nieuws dus, eerder meer van hetzelfde. Enig verschil is dat het nu gaat om gedeputeerde Stephan Satijn.

Bestuurders en commissarissen
We zien dus hier dat het telkens veelal dezelfde politiek verantwoordelijken zijn die dit dossier hebben bepaald en dat deels nog steeds doen. Dat geldt ook voor een aantal aangestelde bestuurders en commissarissen bij de Villa Flora BV.

Leon Frissen
Zo werd oud-tweede kamerlid, oud-burgemeester en oud-gouverneur Leon Frissen (CDA) in 2017 commissaris bij deze BV en is dat blijkbaar nog. Tegelijkertijd werd hij commissaris bij de BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo waar hij echter per 31 december 2021 uit functie trad.

Voor verdere informatie over de nevenfuncties van Leon Frissen verwijzen we naar de recente publicatie De Vriendenreünie van Joep Dohmen en Paul van der Steen. Daarin opgemerkte patronen van het jarenlang elkaar opdrachten en baantjes toespelen is immers niet beperkt tot Zuid- en Midden-Limburg.

Ruud van Heugten
Oud-wethouder in de gemeente Helmond, oud-tweede kamerlid en oud-gedeputeerde voor het CDA in Noord-Brabant Ruud van Heugten werd op 1 januari 2016 benoemd tot bestuurder bij de BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo. Bij de naamswijziging in 2017 van Exploitatiemaatschappij Villa Flora BV naar Campus Vastgoed Greenport Venlo BV werd hij ook daar tot bestuurder benoemd. Daar stapte hij echter in februari 2022 op. Een nieuwe bestuurder – tevens algemeen directeur van de Brightlands Campus Greenport Venlo – werd aangesteld. Ook toen werd weer duidelijk dat er forse verliezen waren door hoge onderhoudskosten en leegstand.

Ten tijde van zijn wethouderschap in Helmond werkte Programmamanager Twan Beurskens (2001 t/m 2006) onder Ruud van Heugten (2002 t/m 2006). In 2016 stemde gedeputeerde Twan Beurskens namens toekomstig aandeelhouder de provincie Limburg weer in met de benoeming van Ruud van Heugten bij de Exploitatiemaatschappij Villa Flora BV / BV Campus Vastgoed Greenport Venlo.

Sinds eind 2020 is Ruud van Heugten ook bestuurder bij ‘familiebedrijf' Ortessa Groep BV in Eindhoven, waar weer vijf bedrijven onder hangen, allemaal actief in de afvalbranche in Limburg, Brabant en België.

Rondo Afvalbeheer BV
Van Kaathoven BV
Valor BV
Veyzle BV
Lammertyn.net

Hier is vast en zeker geen sprake van enige (schijn van) belangenverstrengeling. Lobbyen binnen Greenport Venlo zal toch wel taboe zijn?

Serge van Dellen
Bij de naamswijziging van Exploitatiemaatschappij Villa Flora BV naar BV Campus Vastgoed Greenport BV in 2017 stapte – vanaf 2013 – destijds bestuurder Serge van Dellen op. Serge van Dellen was eerder Afdelingshoofd van het Ontwikkelbedrijf van de gemeente Venlo. Twan Beurskens benoemde kort na zijn aantreden als directeur/gemeentesecretaris in 2018 Serge van Dellen weer tot Programmamanager Ruimtelijke Ontwikkeling bij de gemeente Venlo.

Archivering
Eind 2020 ondertekende gemandateerd gemeentesecretaris/algemeen directeur Twan Beurskens samen met de gemeentearchivaris een Verklaring van vernietiging betreffende archiefbescheiden van de gemeente Venlo en de voormalige gemeente Arcen en Velden, op grond van Artikel 8 van het Archiefbesluit en de selectielijsten.

Daarbij werden o.a. de administratie en facturen van de Exploitatiemaatschappij Villa Flora BV uit de periode 2011-2012 vernietigd, juist de periode dat hij als wethouder medeverantwoordelijk was. Er zal vast en zeker niets interessants bij hebben gezeten.




Gezien bovenstaande summiere schets kan wel al worden geconcludeerd dat er geen sprake is van een incidentele maar van een structurele betrokkenheid en mogelijke (schijn van) belangenverstrengeling van telkens dezelfde politiek en bestuurlijk verantwoordelijken. Die bijten elkaar niet. Helpen doen ze elkaar wel. Nog een behoorlijk aantal jaren wachten, dan kan ook de rest van de administratie en de facturen door de shredder. Wie weet wie er dan op de verantwoordelijke stoel zit? Op dit moment is dat m.b.t. de campusontwikkeling in Venlo wethouder Erwin Boom.

Heeft iemand – laat staan de gemeenteraad en provinciale staten – nog zicht op alle investeringen en verstrekte subsidies sinds de oprichting? Is er iets verbeterd sinds het rapport van de Rekenkamercommissie? Is er zicht op benoemingen, inhuur en aanbestedingen vanuit de BV? Dan hebben we het nog niet eens gehad over het grotere Greenport Venlo en de talloze andere partijen die daarbij betrokken zijn.

Sinds eind vorig jaar wordt er druk gebouwd in het centrum van Blerick. Die ontwikkeling is echter al sinds 2005 aan de gang. De eerste fase betrof de verplaatsing van gemeenschapshuis de Staay, de bouw van appartementen aan de Carleijsplaats en een geplande maar uiteindelijk geannuleerde ondergrondse parkeergarage. Sinds enige tijd speelt buiten de verdere bouw van appartementen ook de uitbreiding van Berden Plaza en de aangrenzende supermarkt.

Om dit allemaal te kunnen realiseren vond jarenlange opkoop, leegstand en uiteindelijke sloop plaats van (beeldbepalende) vooroorlogse panden, met tussentijds de nodige grondruil, doorverkoop, geschuif met parkeerplaatsen en allerlei zijpaadjes. Centrale rol daarin: de gemeente Venlo, Berden (zowel privé als zakelijk middels diverse bv’s, waaronder: Berden Meubelen bv, Berden bv, Somnus Venlo bv en Mosella bv) en achtereenvolgens Woningstichting Venlo-Blerick, opvolger Woonwenz en op dit moment woningstichting Antares. Wat de supermarkt betreft heeft zich in navolging van Albert Heijn nu Geert Benders (Beej Benders / Jumbo) aangesloten.

Centrumplan Blerick, oftewel de herontwikkeling van het Laurentiusplein en omgeving: Pontanusstraat, Laurentiusstraat, Steegstraat, en het gedeelte van de Maasbreesestraat dat weer leidt naar de hoek Pontanusstraat / Baarlosestraat. Wie de verkeerssituatie ter plekke kent weet hoe krap het soms manoeuvreren is. Niet voor niets geldt er – buiten de doorlopende Pontanusststraat / Baarlosestraat – sinds jaar en dag eenrichtingverkeer.

Belanghebbenden dienden jarenlang bezwaren in. De rechter kwam er meerdere malen aan te pas. De Raad van State schorste in 2015 het bestemmingsplan. In een tussenuitspraak werd de gemeente Venlo opgedragen gebreken te herstellen. Het zorgde allemaal voor veel vertraging.

Vorig jaar kon de laatste fase van de bouw beginnen: een voorlopige voorziening werd door de rechter afgewezen. In berichtgeving over de zitting die toen plaatsvond (De Limburger 13 augustus 2021) stond iets opmerkelijks: directeur Gerard Berden deed een beroep op de rechter om de bouw niet te blokkeren. Als motivering werd o.a. aangedragen dat de provinciale subsidie die in 2014 was verstrekt, zou worden ingetrokken als de bouw niet voor 30 september 2021 zou starten. Het zou gaan om € 760.000,-.

Verder werd de overlast voor omwonenden aangedragen. Daar moest een einde aan komen. Met name de stofontwikkeling op het terrein waar eerder twaalf panden aan de zijde van de Maasbreesestraat door de gemeente Venlo en Somnus Venlo bv werden gesloopt, en waar Berden al tijden tevergeefs de nog resterende eigenaren probeert uit te kopen. De rechter verklaarde twee weken later het beroep ongegrond. Begin dit jaar werd een tweede poging ondernomen om de bouw stil te leggen. Tevergeefs.


WOB / WOO
Op 2 december 2021 werd een Wob-verzoek bij de gemeente Venlo ingediend. Het college nam op 27 juni jl. een besluit, bijna 7 maanden later. Dat is een fikse overschrijding van de wettelijke beslistermijnen. Onder de WOB is dat hooguit 8 tot 10 weken inclusief zienswijze, onder de WOO vanaf 1 mei jl. zelfs twee weken korter. Een beroep niet-tijdig beslissen werd daarom ingediend en loopt nog. Evenals bezwaar. Inmiddels is namelijk duidelijk dat tientallen aantoonbare documenten (en aannemelijk zelfs veel meer) niet zijn verstrekt en ook niet zijn geweigerd op gronden onder de WOB en WOO.

Portefeuillehouder WOB / WOO en sinds het nieuwe college dit jaar ook van Juridische Zaken is burgemeester Antoin Scholten. Venlo Transparant wees eerder al op de stelselmatig ondermaatse juridische kwaliteitszorg m.b.t. integriteit en transparantie en de rol daarin van burgemeester Antoin Scholten.

Het verzoek was omvangrijk, dat wel. Vanaf 2005 werd alles opgevraagd. De gemeente Venlo is het bij WOB / WOO-verzoeken echter gewoon om nooit (dan alleen formeel m.b.t. de procedure) tussentijds te communiceren. Het college verstrekte uiteindelijk zo'n 2700 pagina’s. Deze zijn echter niet door het college gepubliceerd. Sterker nog, het collegebesluit is zelfs niet gepubliceerd. Het college doet dat dan zo:


Het besluit van 27 juni 2022 is er gewoon uitgeknipt en vervolgens gaat men 4 weken met vakantie. De vraag is of het besluit straks in de openbare besluitenlijst is terug te vinden. Het college hanteert namelijk een erg selectieve houding wat betreft het publiceren van besluiten op WOB / WOO-verzoeken. Stel je voor dat eenieder (zoals in de wet staat) komt te weten wat is opgevraagd en voor eenieder beschikbaar wordt.

Venlo Transparant wil geïnteresseerden de beschikbare documenten niet onthouden. Mocht u ze willen ontvangen dan kunt u een verzoek daartoe via het formulier sturen. U ontvangt een link waar u de verstrekte documenten kunt downloaden.

De provincie Limburg nam op 2 november 2021 een besluit op een Wob-verzoek inzake het Centrumplan Blerick. Normaliter worden de verstrekte documenten dan op de website gepubliceerd, tenzij het – zoals in dit geval – te grote bestanden zijn (zo'n 350 pagina's vanaf 2014). U kunt deze echter zonder probleem opvragen bij de provincie of u ontvangt deze tegelijkertijd met de documenten van de gemeente.

Heeft u trouwens interessante informatie over het Centrumplan Blerick en de betrokken partijen? Wilt u deze (al dan niet anoniem) delen? Venlo Transparant ontvangt het liefst zo concreet mogelijke informatie.

Heeft u gisteren de aflevering van onderzoeksprogramma Pointer gezien? Die ging over menggranulaat dat werd gebruikt als onderdeel van bouwpuin om paden in de Marker Wadden te verstevigen. Menggranulaat is een eufemisme voor vervuiling, want het mag volgens de wet. Althans, de norm is 1% van het bouwpuin dat gestort mag worden. Natuurgebied of niet. Je zal er maar mee geconfronteerd worden als natuurliefhebber en donateur, na de propaganda van een gesubsidieerde natuurstichting. Circulair gebruik, noemen ze dat. Of het nu milieuvriendelijk is of niet. Goedkoper is het wel.

Vlak voor het dorp Arcen ligt het kantoor van Stichting het Limburgs Landschap, tegenover het veer naar Lottum. Even zuidelijker in Lomm is al tijden een afgraving aan de gang. Nog zuidelijker is men op de westelijke oever begonnen in Grubbenvorst. Bij beide afgravingen zijn de ontgrondingsbedrijven Terraq en Teunesen zand en grint betrokken. Terraq kent u inmiddels wel van de integriteitskwestie rondom Ger Koopmans, waar nog lang niet alles boven water is.

Beide bedrijven hebben ook tientallen jaren op meerdere locaties in Arcen zand en grind afgegraven. Daar is altijd goed mee verdiend. Maar geld om het gebied enigszins fatsoenlijk op te leveren nadat de afgravingen zijn gestopt, zit er blijkbaar niet in. U weet, bij afgravingen die meters diep gaan moet ook weer het nodige ‘gevuld’ worden. Anders kan er niet worden gerecreëerd.

N.a.v. de uitzending van Pointer kijken we eens naar natuurgebied Dorperheide, ingeklemd tussen de Dorperheideweg en de Duitse grens, in bezit/beheer van Stichting het Limburgs Landschap. Het Limburgs Landschap spreekt van een ‘natuurvriendelijke inrichting.’ De Dorperheide is onderdeel van de De Maasduinen.

Twee jaar geleden werd op de Dorperheide het laatste deel vrijgegeven voor het publiek: op de satellietfoto het kale vlak linksboven. Op de Dorperheide vindt u echter niet alleen dezelfde vervuiling op de paden zoals Pointer liet zien, maar ook en vooral daarnaast. Veel moeite om dat te ontdekken hoeft u niet te doen. Het ligt aan de oppervlakte of steekt zelfs uit de grond. U struikelt er vanzelf over.

De gemeente Venlo spant zich in om bezoekers te trekken. Vooral ook toeristen en dagjespubliek. Toerisme en recreatie. Arcen is daar de parel van, hoor je elke keer weer. De provincie pompt er regelmatig subsidie in. En in natuurgebieden wordt het drukker en drukker. Er moet dus gebied bij.

Laten we eens kort kijken wat er allemaal op de Dorperheide te vinden is: elektriciteitsdraden steken om de haverklap uit de grond, en steken zelfs aan de onderkant door wortels van gedeponeerde stronken. Dat duidt erop dat deze vervuiling al lang aan de gang is, of mogelijk zelfs ergens anders vanaf komt.


Brokken asfalt vindt u er genoeg. Op de Dorperheide heeft tientallen jaren een asfaltverwerkingsinstallatie gestaan.


Verder te vinden: rubber van transportbanden, plastic, verroeste ijzeren onderdelen, half vergane spanbanden, en zover beoordeeld kan worden ‘regulier’ bouwpuin dat na hevige regenval vanzelf tevoorschijn kwam. Dan kunt u ook precies zien hoe dik de deklaag is.


Verder is er teer te vinden. Ja, u leest dat goed: teer. Teer die bij aanhoudende zomerse temperaturen vloeibaar wordt en langzaam het water in glijdt. En niet alleen ‘los’ teer, maar zelfs vaten die langzaam wegroesten. Die zijn wel goed verstopt.


Aangezien maatschappelijk en in de politiek op duurzaamheid, klimaat en natuur wordt gehamerd, vraag je je toch af waarom die politiek toch nooit als eerste de mond open doet als het om zulke schadelijke zaken gaat? Het is altijd de pers of de burgers die (bij de pers) aan de bel trekken. Niet op de hoogte? Nooit van gehoord? Nooit een melding ontvangen?

In Venlo zit een GroenLinks wethouder die verantwoordelijk is voor:

Duurzaamheid
Klimaatadaptatie
Circulaire economie
Energietransitie
Openbare ruimte
Natuur, groen en water
Afval
Hoogwaterbescherming

In Maastricht zit een GroenLinks gedeputeerde die verantwoordelijk is voor:

Natuur
Biodiversiteit en soortenbeleid
Milieu
Stikstof
Bodem
Landschap

De fractievoorzitters van GroenLinks, zowel van de raad in Venlo als de staten in Maastricht, wonen in Arcen. Net zoals de directeur van Stichting het Limburgs Landschap. Blindgangers? Zouden die eerste twee niet eens opheldering moeten vragen bij wethouder Marij Pollux, gedeputeerde Geert Gabriëls én de directeur van Stichting het Limburgs Landschap? En dan gelijk boven water halen waarom de herplantverplichting uit de door de provincie verlengde ontgrondingsvergunning werd gehaald. En wat is er met het gereserveerde geld gebeurd? Of durven ze dat niet aan, gezien de connectie Terraq?

Schraal landschap moest het worden. Ja, schraal, want groeien doet er sowieso niets meer. Wat denkt u dat nog meters onder de grond ligt als dit al met het blote oog zo makkelijk is te vinden? Een paar paarden en een tros wilde geiten ziet er leuk uit. Maar natuur?

Deze hele gang van zaken past eigenlijk wel weer bij de gemeente Venlo. Maar uiteindelijk komt de rotzooi toch naar boven. Dat noemen ze natuurlijke en bestuurlijke erosie.

Provinciale Staten van Limburg

Cc: Gouverneur Emile Roemer, college van Gedeputeerde Staten

Horst aan de Maas, Venlo, Nederweert, Leudal, 29 juni 2023

Geachte Staten,

In mei 2022 werd het Meldpunt bestuurscultuur 2022 geopend in opdracht van Gouverneur Emile Roemer. Meldingen bij het Meldpunt bestuurscultuur 2021 die niet naar tevredenheid (dan wel geheel niet) werden afgehandeld konden opnieuw worden ingediend.

Tekortkomingen die wij als melders ervaren hebben

Helaas hebben wij, in sommige gevallen al vrij vroeg na opening van dit tweede Meldpunt, moeten constateren althans ervaren dat ook hier de intentie ontbrak om deugdelijk inhoudelijk onderzoek te (willen) verrichten, en waarheidsvinding niet voorop stond. Van een zorgvuldige afhandeling van onze meldingen is wederom geen sprake. Dat zijn onze ervaringen.

Zonder verder inhoudelijk in te gaan op de meldingen zelf, brengen wij de navolgende tekortkomingen en onrechtmatigheid (punt 4) onder uw aandacht:

1. Volgens welke procedure de meldingen in behandeling zijn genomen is niet meegedeeld;
2. Op welke wijze de meldingen juridisch en moreel (ABBB) zijn getoetst is niet meegedeeld;
3. Transparantie over door wie en op welke wijze onderzoek is verricht naar de meldingen is niet gebleken. Uitspraken duiden enkel op ambtelijke betrokkenheid;
4. Vanaf het begin is in één geval een trainee met meerdere petten op bij het meldpunt betrokken. De trainee werkte tegelijkertijd voor een bestuursorgaan waar meldingen over zijn ingediend. Een trainee is geen neutraal en deskundig persoon om kennis te nemen van tientallen vertrouwelijke meldingen inzake (vermoede) misstanden, integriteitsschendingen en mogelijke strafbare feiten;
5. Het blijkt dat in meerdere gevallen mondelinge en/of schriftelijke adviezen en erkenningen over en van meldingen niet terugkeren in de uiteindelijke brieven van de Gouverneur;
6. Het niet nakomen van toezeggingen, waaronder navraag doen bij betrokken bestuursorganen, het niet tijdig dan wel geheel niet aanleveren van verslagen van gesprekken met melder(s), waardoor hen de mogelijkheid tot aanvullingen en correcties werd ontnomen;
7. De communicatie verliep traag en stroef. Tussen onze meldingen en deze brief ligt meer dan 1 jaar. Dat is te lang. In de per 18 februari 2023 in werking getreden Wet bescherming klokkenluiders is geregeld dat een melding binnen 3 maanden afgehandeld moet worden (verlenging van deze termijn met maximaal drie maanden is mogelijk).

Bovenstaande duidt ons inziens niet op een onafhankelijke, objectieve en professionele gang van zaken. De meest basale voorwaarden voor een zorgvuldige en integere behandeling werden niet gehanteerd. Alle goede intenties ten spijt: de provincie Limburg blijkt ons inziens geen lering te trekken uit de vele integriteitskwesties van de afgelopen jaren en de kwalitatief zeer variërende onderzoeken waarbij waarheidsvinding niet als uitgangspunt werd gehanteerd.

Terugblik: integriteitskwesties in het openbaar bestuur van Limburg

Er zijn in de afgelopen jaren meerdere affaires geweest op het vlak van integriteit die ingrijpende consequenties hadden op bestuurlijk niveau, zoals het aftreden van college van Gedeputeerde Staten en vertrek van de Commissaris van de Koning. Die leidde tot een oproep van de waarnemend Commissaris van de Koning aan burgers om integriteitschendingen in het openbaar bestuur in Limburg te melden. Die meldingen zijn, ook naar het oordeel van uw Staten niet of zeer gebrekkig onderzocht. De rapportage van de commissie Visser leverde forse kritiek op vanuit de Staten en wetenschap o.a. hoogleraar lokaal en regionaal bestuur Klaartje Peters (De Limburger 9 februari 2022: ‘Hoe ze tot hun conclusie zijn gekomen is volstrekt onduidelijk. We kunnen niet controleren welke meldingen wel en welke niet nader zijn onderzocht. ……Het is een slecht rapport’).

Dit leidde tot een motie om melders de gelegenheid te bieden een hernieuwde melding in te dienen en dat deze meldingen wel serieus zouden worden onderzocht. De Commissaris van de Koning verplicht-te zich persoonlijk daartoe. Zeer helaas blijken de intenties en toezeggingen niet of zeer gebrekkig te zijn nagekomen. Die ervaring neemt alle vertrouwen weg, dat aan een houding van onterecht ‘wegkijken’ met betrekking tot integriteitskwesties in Limburg een einde is gekomen. Dat roept de vraag op of ook de Staten ervoor wensen te kiezen die cultuur van wegkijken te bevestigen. Duidelijk zal zijn, zo blijkt uit de ondertekening van deze brief, dat er geen sprake is van incidenteel verzaken, maar dat er eerder sprake is van bestendigen van een cultuur waarin meldingen op het vlak van integriteit formeel en afstandelijk worden afgedaan. Zolang er geen regels zijn overtreden, was er niets aan de hand, laat staan een reden tot optreden. Was dat niet juist de praktijk waarvan de Staten en de Gouverneur met overtuiging afstand wensten te nemen? Immers, die praktijken hadden tot effect dat er ten aanzien van integriteitsvragen een schrijnend gebrek aan zelfreinigend vermogen was.        

Geen inhoudelijk oordeel, maar slechts formele/procedurele toets  

1. De Gouverneur heeft bewust vermeden zich een inhoudelijk oordeel te vormen over ingediende meldingen en zich beperkt tot een formeel/procedurele toets.
2. Die procedurele toets is bovendien beperkt en gebrekkig geweest.

Wij hebben deze opstelling niet enkel als teleurstellend ervaren maar wij voegen daar twee kritische opmerkingen aan toe.

De eerste is, dat de Gouverneur op 1 april 2022 in de vergadering van de Staten stevige uitspraken heeft gedaan over de zorgvuldigheid waarmee hij meldingen zou gaan onderzoeken en zijn persoonlijke betrokkenheid. Zoals aangegeven, hebben wij die zorgvuldigheid en betrokkenheid niet ervaren. Dat is pijnlijk, juist omdat het om zaken rond integriteit binnen het openbaar bestuur handelt.

Minstens zo ernstig is de benadering om met betrekking tot vragen rond integriteit te volstaan met een toets of de formele stappen zijn doorlopen. Zijn de regels wel nageleefd? De praktijken in Limburg hebben juist aangetoond, dat met die benadering niet mag worden volstaan. Regels bieden aanzienlijke verschuilmogelijkheid. Integriteit is meer dan het volgen van regels. Het gaat ook om de schijn van belangenverstrengeling.

De Gouverneur bevestigt daarmee een benadering, waarin de cultuur van toetsing van integriteitsvragen aan procedurele regels wordt voortgezet. En was dat nu juist niet het klimaat waarin de randjes rond integriteit konden worden opgezocht en overschreden, zonder dat hiertegen werd opgetreden. Praktijken werden impliciet toegestaan, zolang redeneringen en verklaringen konden worden geconstrueerd die laakbare praktijken van een formeel passend jasje werden voorzien. Door die praktijken impliciet te bevestigen, is van een cultuur van zelfcorrectie geen sprake.

We kunnen het niet anders zien, dan dat de Provinciale Staten zouden moeten handelen als een Raad van Toezicht en de Gouverneur houden aan wat hij op 1 april 2022 aan de Staten met overtuiging en persoonlijke betrokkenheid heeft toegezegd. Zonder interventie, hoe die er ook uitziet, zijn we in Limburg weer een illusie armer geworden, en dat op het vlak van integriteit. Natuurlijk heeft u als Staten de bevoegdheid om eveneens de geschetste afstandelijke en formele positie in te nemen met betrekking tot vragen op het vlak van integriteit. Wij vragen u met nadruk dat dan ook uit te spreken en niet langer het beeld in de lucht te houden, dat voortaan met betrekking tot integriteitsvragen in onze Provincie een andere wind waait. Dan zou niet-integer worden omgegaan met integriteitsvragen.

Het klinkt hard maar onze ervaringen zijn niet anders dan dat de Gouverneur onze meldingen inhoudelijk niet heeft laten onderzoeken en dat hij kennelijk meer waarde hecht aan onderhouden van goede contacten met gemeentebesturen en onze meldingen in de doofpot stopt. Dat er gesprekken zijn gevoerd met ons als melders is waar, maar daar is het bij gebleven. Wij hebben het gevoel dat de gesprekken zijn gevoerd om de indruk te wekken dat melders serieus worden genomen. Op zijn minst had in alle gevallen via een Quick Scan het meest saillante onderdeel van een melding inhoudelijk onderzocht moeten worden. Door zelfs dit niet te doen verliezen wij vertrouwen in de Gouverneur.

Betekenis meta-analyse Zuidelijke Rekenkamer

We willen niet alleen kritiek (mee)geven in deze brief en zijn verheugd door de recente meta-analyse van de Zuidelijke Rekenkamer die vijf integriteitsrapporten met bestuurskundige en morele bril heeft doorgelicht. De aanbevelingen van de Zuidelijke Rekenkamer tonen aan dat onze kritiekpunten hout snijden. Een integriteitsbureau juichen wij toe, maar een integriteitsbureau mag geen bureaucratisch instituut worden zonder degelijke ervaringskennis en behoort ons inziens te gaan werken volgens de aanbevelingen van de Zuidelijke Rekenkamer. Het kaf dient van het koren gescheiden te worden: oneigenlijke meldingen behoren niet behandeld te worden. Ook die kanttekening maken wij.   Wanneer de aanbevelingen van de Zuidelijke Rekenkamer worden overgenomen en daadwerkelijk in de praktijk worden gebracht zal dat veel leerervaringen- en effecten opleveren en zal dat het vertrouwen van burgers en organisaties in een integere overheid in Limburg enorm bevorderen. Van de door de Gouverneur toegepaste werkwijze nemen wij evenwel – zie onze opmerkingen – afstand.

Graag zouden wij deze brief in de eerstvolgende vergadering van Provinciale Staten na vakanties middels het spreekrecht willen toelichten. Het gaat ons allen om het algemeen belang c.q. dat in het openbaar bestuur (provincie, gemeenten en waterschap) het integriteitsbeleid echt serieus wordt genomen, klachten en meldingen onafhankelijk en deskundig worden onderzocht en dat een louter formele benadering zonder toets aan moraliteit geen recht doet aan de feiten.

Deze brief sturen wij in afschrift aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer.

Met vriendelijke groet,

Melder gemeente Horst aan de Maas

Melder 1 gemeente Leudal

Melder 2 gemeente Leudal

Melder 3 gemeente Leudal

Melder 1 gemeente Nederweert

Melder 2 gemeente Nederweert

Melder 1 gemeente Venlo / provincie Limburg

Melder 2 gemeente Venlo / provincie Limburg

Noot: Namen en contactgegevens zijn bij het meldpunt bestuurscultuur en VT bekend.

Aan: Provinciale Staten van Limburg

Datum: 28 augustus 2023

Onderwerp: reactie n.a.v. GS-antwoorden op Statenvragen

Geachte (leden van) Provinciale Staten,

Mede namens melders die zich bij brief van 29 juni 2023 tot uw Staten hebben gewend naar aanleiding van afhandelbrieven van de Commissaris van de Koning van meldingen bij het meldpunt bestuurscultuur en de recente antwoorden van Gedeputeerde Staten op Statenvragen van de fracties Groen Links en Partij voor de Dieren, wend ik me tot u.

Opmerkingen vooraf
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat voor integriteitsonderzoeken vier belangrijke eisen gelden: een normenkader, feitenrelaas, analyse en conclusies. In onze brief van 29 juni 2023 hebben wij benoemd dat wij als melders na het doen van onze melding en in gesprekken geen enkel inzicht hebben gekregen hoe het meldpunt te werk is gegaan.
Een basisprincipe bij onderzoek is validiteit: validiteit heeft betrekking op de vraag of gemeten is wat je beoogt te meten. Als iemand of een organisatie van integriteitschending wordt beschuldigd moet een integriteitsonderzoek vaststellen of inderdaad van een integriteitschending sprake is.
Een ander basisprincipe gaat over de vraag of de onderzoekers het onderzoek onafhankelijk hebben kunnen uitvoeren, of de onderzoeksmethode navolgbaar is en of het onderzoek zodanig is uitgevoerd en gerapporteerd dat een tweede onderzoeker, die op dezelfde wijze te werk gaat, ook tot dezelfde uitkomsten zou komen (M. de Vries, 2023, pagina 55).

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 1
Het is juist dat met alle melders persoonlijk contact is gelegd door het meldpunt. Melders hebben dit zeer op prijs gesteld, omdat ze voor het eerst het gevoel hadden serieus te worden genomen en ook het gevoel hadden dat iets gedaan zou worden aan datgene wat hun inziens niet integer is.
Er heeft echter geen inhoudelijk onderzoek plaatsgevonden in die zin dat voor melders niets op schrift is gezet of er wel of niet sprake is van integriteitschendingen.
Wel is in mails of gespreksverslagen vastgelegd waar melders tegen aanliepen. Het betreft met name ook de door de meeste melders als (zeer) bot ervaren manier van (non)communiceren door gemeen-ten met melders. Twee melders hebben om hun moverende redenen aangegeven dat ze niet wilden dat hun namen vermeld werden aan het eind van de brief. Hun namen zijn bekend bij het meldpunt.
Een persoon heeft inderdaad geen melding gedaan doch heeft een brief gestuurd naar de provincie waarin hij vermeldde eens te zijn met de inhoud en strekking van de collectieve brief 29 juni 2023.

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 2
Bij melders is, behoudens in één geval, geen enkel schriftelijk stuk bekend waaruit blijkt dat er daadwerkelijk is getoetst aan rechtmatigheid c.q. juridische aspecten en communicatieve aspecten. Wel is in mails of gespreksverslagen vastgelegd dat melders stuitten op een muur van bestuurlijke onwil bij de betreffende gemeente en een fundamenteel gebrek aan invoelingsvermogen en oplossingshouding. De vermelding dat de bevoegdheden van de Commissaris in gemeentelijke integriteitskwesties beperkt zijn, mag dan zo zijn doch roept de vraag op waarom de provincie niet vroegtijdig voor melders en de Staten op schrift heeft gezet hoever diens wettelijke bevoegdheden reiken. Met andere woorden: heeft de Commissaris wettelijk de bevoegdheid om bij een gemeente in te grijpen als uit toets van een melding onmiskenbaar blijkt dat van een integriteitschending sprake is?
Indien dat antwoord negatief was geweest en dit vroegtijdig was gecommuniceerd met melders dan hadden wellicht alle melders of het merendeel van hen afgezien van het doen van een melding. De recente wijziging van de Provinciewet heeft daarin geen verandering gebracht.
De conclusie moet zijn dat de uitbreiding van taken en rechten van de Commissaris niet of nauwelijks zal kunnen helpen om de burgemeester beter te positioneren in zijn lastige rol op het terrein van de gemeentelijke integriteit (Munneke, 2020, pagina 61).

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 3
Er is met melders nadrukkelijk niet gecommuniceerd over de methode van onderzoek.
Een onderzoeksprotocol of een soort werkproces hoe het meldpunt gedane meldingen zou gaan beoordelen kennen melders niet. Als dat er wel is hadden melders daar graag inzicht in.
Voor nagenoeg elk onderzoek bij of voor de overheid – bijvoorbeeld een milieuonderzoek, strafrechtelijk onderzoek, integriteitonderzoek – geldt dat de uitkomsten navolgbaar moeten zijn.
Melders missen dat en ervaren dat zij niets verder zijn gekomen na hun melding in 2021.

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 4
Melders herkennen zich niet in de constatering dat aanbevelingen van de Zuidelijke Rekenkamer (januari 2023) door de Commissaris zijn gevolgd. De gesprekken met de programmamanager zijn deels een stuk erkenning ervaren doch daar bleef het bij. De Commissaris heeft uiteindelijk keuzes gemaakt. Het toetsen aan moraliteit is in geen enkele casus door de Commissaris gebeurd. Premier Rutte heeft gesprekken gehad met gedupeerden in de toeslagenaffaire. Wat die mensen willen is niet alleen een luisterend oor maar ook een oplossingshouding. Gemeenten hebben daarentegen tijd, macht en middelen om melders juridisch en mentaal uit te schakelen. Melders niet.

Reactie op antwoord van Gedeputeerde Staten op vraag 5
Het zal zeker zo zijn dat naar alle meldingen is gekeken en dat aan dit ‘kijken’ veel tijd is besteed, maar daar is het bij gebleven. Melders missen, zoals gezegd, een normkader, feitenrelaas, analyse en conclusies. Nogmaals: de Commissaris had vroegtijdig naar Provinciale Staten en melders kunnen en moeten communiceren hoever zijn wettelijke bevoegdheden reiken.
Nu is er vooral door melders enorm veel tijd gestoken in het opstellen van hun melding, gesprekken met vertrouwenspersonen of adviseurs en meldpunt, maar de facto zijn melders niets verder gekomen en heeft het vertrouwen in de provinciale overheid een enorme extra deuk opgelopen.

Reactie op antwoorden van Gedeputeerde Staten op vraag 6, 7 en 8
Los van individuele casuïstiek stellen melders op prijs dat de brief van 29 juni 2023 en deze brief op de agenda wordt gezet van de eerstvolgende openbare vergadering van Provinciale Staten en dat ondergetekende namens melders dan gebruik kan maken van het spreekrecht.
Dat Gedeputeerde Staten (GS) niet bereid is om de wijze van behandeling van meldingen te laten toetsen door bijvoorbeeld de Zuidelijke Rekenkamer betreuren melders zeer. Er wordt zo niets geleerd. Melders en toekomstige melders verliezen zo vertrouwen in een integere overheid en worden monddood gemaakt. Melders bepleiten dat Provinciale Staten besluiten dat een staatsrechtgeleerde wordt verzocht of opdracht krijgt om te onderzoeken:

1. Hebben de Commissaris en/of GS wettelijke bevoegdheden om in te grijpen in gemeentelijke integriteitskwestie waarbij de burgemeester van een gemeente niet kan of wil ingrijpen ondanks diens taak op grond van art. 170, lid 1, sub e en lid 2, van de Gemeentewet?
2. Zo neen, waar kunnen burgers of organisaties dan terecht indien ook gemeenteraden in voorkomende gevallen niet (willen) besluiten tot een integriteitonderzoek?
3. Wat kan een integriteitsbureau voor alle gemeenten, provincie en waterschap, zoals de Zuidelijke Rekenkamer dat bepleitte in de aanbevelingen, in dit verband betekenen?

Tot slot
Melders kunnen niet anders vaststellen dan dat de Commissaris het kennelijk niet tot zijn taak rekende zich inhoudelijk een beeld te vormen van de feiten maar zich heeft beperkt tot een formele en grove toets op het gevoerde proces. Wanneer in een gemeente zaken te makkelijk en mogelijk met verwaarlozing van belangrijke feiten tot de conclusie hebben geleid dat er niets aan de hand is, is dat door de Commissaris niet eens onderzocht.
Dat is heel anders dan het krachtige beeld van persoonlijke bemoeienis dat hij op 1 april 2022 heeft gevestigd tegenover uw Staten en sindsdien in media meermaals uitdraagt.
De handelwijze van de Commissaris is toedekkend en eerder een uitnodiging tot voortzetting van praktijken die op gespannen voet staan met integriteit, dan dat de betekenis van integriteit is gesteld. Die afstandelijke houding staat haaks op verwachtingen die zijn gewekt en wordt door melders eerder ervaren als een bevestiging van de bestaande situatie dan die onderwerp van discussie wordt.

Hoogachtend,

Namens melders,
Melder gemeente Nederweert

Noot: Namen en contactgegevens zijn bij de provincie Limburg en VT bekend.

Mocht u als betrokken burger nog enige hoop koesteren dat het in Limburg goed komt, helaas. Na de vele bestuurlijke integriteitskwesties en crises bij en in de provincie, waar met name CDA’ers bij betrokken waren, is het alweer enige tijd dezelfde dempende koers: niets (willen) zien, niets (willen) horen, niets (willen) doen.

Papier wordt er genoeg geproduceerd. En moreel beraad is tegenwoordig het nieuwe modewoord. Maar echt zaken onderzoeken? Waarheidsvinding? Handhaven?

Venlo Transparant is niet de enige die constateert dat vanaf midden 2022 - kort na instellen van het Meldpunt bestuurscultuur 2022 door gouverneur Emile Roemer – het duidelijk werd dat er zowel ambtelijk als bestuurlijk nauwelijks tot geen wil is om naar behoren de achtergelaten rommel in Limburg op te ruimen. En dus vooral ook niet om ervan te leren. Patronen herhalen zich daardoor.

Het eerste geldverkwistende witwasdebacle van de commissie Visser ontving in 2021 in totaal 286 meldingen van 144 melders. Het onderzoek duurde vanaf openstelling tot aan de presentatie 7 maanden. Na sluiting ging alle binnengekomen informatie door de digitale shredder. Niemand die achteraf nog iets kon controleren. Een schoolvoorbeeld van doofpotpolitiek. ‘Beneden alle peil’, was dan ook de conclusie.

De opvolger kan er ook wat van. Meldpunt bestuurscultuur 2022 ontving nog maar 89 meldingen van 45 melders. Een fikse vermindering dus. Bestuurlijke conclusie was dat de afgevallen melders blijkbaar tevreden waren. Venlo Transparant kan echter melden dat dat in meerdere gevallen zeker niet zo is. Ontmoedigingsbeleid werpt op de lange termijn altijd vruchten af.

Meldpunt bestuurscultuur 2022 loopt inmiddels 9 maanden, langer dan het eerste Meldpunt, en is zo goed als afgerond. In november volgde al een tussentijdse conclusie: ‘In veruit de meeste onderzochte meldingen hebben wij tot dusverre geen zaken aangetroffen die tot andere conclusies zouden moeten leiden dan de eerder door de commissie Visser getrokken algemene conclusies.’

Meerdere melders kregen sindsdien - zonder ruchtbaarheid eraan te geven - brieven van gouverneur Emile Roemer. Hun meldingen werden uitgekleed en vervolgens gesmoord, met een doodlopende conclusie tot gevolg. Zo schaaf je bestuurlijk gestaag de laatste hobbels weg. Mochten zich nog melders roeren, dan kan men nog altijd wijzen naar de bestede tijd, en beweren dat nooit iedereen tevreden kan worden gesteld. En de provincie moet door. Dat in al die meldingen geen enkele misstand zoals gedefinieerd in de Regeling melding vermoeden misstand wordt (h)erkend, is meer dan ongeloofwaardig.

Venlo Transparant mocht enkele brieven van gouverneur Emile Roemer inzien en ook zelf de kwaliteit van het programmateam bestuurscultuur ervaren. Die is niet alleen ver ondermaats, maar gaat zelfs op meerdere punten volledig over de schreef en is tegengesteld aan de bejubelde ‘nieuwe bestuurscultuur’. Alle meldingen zijn namelijk door de provincie zelf afgehandeld, ambtelijk, onder de regie van één ingehuurde programmamanager die al zijn hele werkzame leven (vooral interim) voor de overheid werkt. Er is geen onafhankelijk extern onderzoek verricht. Er is geen navraag gedaan bij betrokken bestuursorganen en personen. Er is geen uitleg geweest welke procedure is gehanteerd. Er is geen deugdelijke inhoudelijke motivering op punten, slechts een algemene. Er is geen uitleg over welke criteria zijn gehanteerd en aan welke definities de meldingen zijn getoetst.

Nog wranger is dat de ingehuurde programmamanager punten uit het door hem opgestelde Werkplan bestuurscultuur 2023-2027 en Risicoanalyse integriteit 2023 zelf niet heeft opgevolgd. Daarmee is het tweede meldpunt nog belabberder dan het eerste. Want lerend vermogen is nergens te bespeuren. Hier en daar heeft u al kritiek op het meldpunt kunnen lezen.

Dat gouverneur Emile Roemer vooruit wil kijken is begrijpelijk, alleen lost hij daar niets mee op. Daarbij is nog maar de vraag of hij ambtelijk correct en volledig wordt geïnformeerd. Wie stuurt wie aan in het provinciehuis? Dossiers die al jaren door etteren en waar bestuursorganen vooral zelf het obstakel in zijn, dijen alweer uit. Bepalende factor bij deze uitwassen zijn ambtenaren en bestuurders die daar zelf bij betrokken waren en dat in sommige gevallen nog steeds zijn. Het is als vanouds elkaars belangen dienen en handje vasthouden. De banencarrousel zorgt voor dubbele petten en sleept alsmaar meer ballast uit het verleden mee.

Inmiddels zijn ook enkele rapporten van de Zuidelijke Rekenkamer verschenen. Aan de lopende band worden regels aangescherpt. De stuurgroep Integriteit Limburg werd omgevormd en de werkgroep werd zelfs opgeheven. In de stuurgroep blijkt echter nog steeds burgemeester Antoin Scholten te zitten tegen wie al twee keer aangifte is gedaan: door een klokkenluider en door een raadslid. Iets met rotte appels en vertrouwen?

De samenwerking krijgt ook een nieuwe naam: Stuurgroep Kwaliteit Openbaar bestuur Limburg. Al die extra adviezen en voorzieningen zijn eigenlijk overbodig en leiden enkel af van de fundamentele problemen binnen betrokken overheidsorganen zelf: de interne ondermijning van de rechtsstaat door ambtenaren en bestuurders. Zolang niet conform bestaande procedures onderzoek wordt verricht en conform bestaande definities conclusies worden getrokken is al het andere verkwisting. De personele invulling, houding en bestuurlijke handhaving deugen gewoon niet. Het is tunnelvisie verweven met netwerkcorruptie. Integriteit is te belangrijk om alleen aan de overheid over te laten, die deugt namelijk over de gehele linie fundamenteel zelf niet. U kunt daar bijna dagelijks in de media over lezen.

Bij onderzoeken naar misstanden staat het afzwakken van meldingen en conclusies voorop. Inhuur is in principe dienstbaar. Schade voor bestaande machtsverhoudingen dient te worden voorkomen. Beeldvorming is alles. Het gaat om machtsbehoud. Het verlies aan vertrouwen van de burger is een bijkomstigheid. Bij de gemeente Venlo noemen ze dat Artikel 5 (door de vingers zien). Het is zwijgen, wegkijken, af- en vooruitschuiven, anders is je carrière bij de overheid snel voorbij. En die overheid is groot. De beschikbare middelen ook. En de schatkist is oneindig, want die betaald u als burger, jaar in jaar uit. Personeelsdossiers worden naar wens schoongeveegd, of verdwijnen simpelweg, al dan niet deels. Criticasters worden buiten spel gezet. Tegenspraak? Die is er voor de bühne.

Kunt u zich daar toch niet aan conformeren en trekt u evengoed aan de bel of – nog erger – luidt u de klok, dan is het over en uit: persona non grata. De overheid met al zijn ter beschikking staande middelen wordt uw vijand. Misbruik van bevoegdheden is een koud kunstje. Men is het immers al jaren gewend. En u weet: een overheidsdienaar wordt eerder geloofd dan een kritische burger of een ontslagen klokkenluider. De overheid zelf wordt marginaal getoetst. Zelfs de voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak gaf dat publiekelijk toe. Rechtsbescherming is volledig uitgekleed en verworden tot een willekeurige gunst. Iets met gelijk speelveld en klassenjustitie?

Alle goede intenties ten spijt, of het nu een Limburger van het CDA, een Groninger van de VVD of een Brabander van de SP is, uiteindelijk is het dezelfde Haagse houding en mentaliteit. Het volk moet bestuurd worden. Het weet immers niet beter. Op naar de verkiezingen en een nieuw college!

We kijken nog een keer naar het rapport van Prof. Dr. J.H.J. (Hans) van den Heuvel uit 2007. In het rapport wordt buiten een analyse van de gemeentelijke organisatie ook helder aangegeven wat juist de instrumenten zijn om Integriteit binnen de gemeente Venlo te borgen. Immers, als integriteitsbeleid niet wordt uitgevoerd en er niet op wordt gehandhaafd heb je aan alle goede intenties, rapporten, wetten en regelgeving niets. Dat zagen we al bij de casus Hubert Bruls, kort na het verschijnen van het rapport. ‘U kunt wel zeggen dat dat zo moet en hoort, maar…’

Prof. Dr. Hans van de Heuvel geeft een vrij accurate opsomming van integriteitsmaatregelen en instrumenten die – ook toen al – voorhanden zijn. Daar is buiten wat aanpassingen weinig in veranderd.

Citaat Prof. Dr. Hans van de Heuvel:
‘In het onderzoek staat om praktische redenen de ambtelijke organisatie centraal, al gelden veel voorschriften in en voor de ambtelijke dienst vanzelfsprekend ook voor bestuurders. Om tot een volledig beeld te komen, wordt daarom ook ingegaan op integriteitsmaatregelen voor het college van b&w en op instrumenten die de integriteit van de gemeenteraad (kunnen) waarborgen, want eigenlijk moet er in de praktijk geen onderscheid worden gemaakt tussen integriteitsbeleid voor politici, bestuurders en ambtenaren, dit alles vanuit de gedachte dat slechts een sluitend (samenhangend en geïntegreerd) integriteitsbeleid effectief is en omdat de onkreukbaarheid en geloofwaardigheid van de overheid zich niet tot ambtenaren beperken.’

Prof. Dr. Hans van den Heuvel onderscheid drie sectoren waar integriteitsinstrumenten zich op kunnen richten:

• Structuur van de organisatie
• Organisatiecultuur
• Personeelsbeleid

Daaruit volgen vele gedetailleerde aanbevelingen die vandaag de dag niet zouden misstaan, ook niet na de talloze grootschalige onderzoeken naar misstanden bij de gemeente Venlo, waar met de conclusies tot op heden weer weinig tot niets mee is gedaan. Let wel, het rapport is inmiddels van 15 jaar geleden. ‘U kunt dat wel vinden, maar...’

In het door de juridisch controller opgestelde jaarverslag 2009 (juni 2010) worden de instrumenten die Hans van den Heuvel in zijn rapport uit 2007 benoemde ook weer opgesomd. De juridisch controller is trouwens tot op heden dezelfde persoon en schuift sinds september 2021 ook wekelijks aan bij B&W als bestuurssecretaris.

Gedragsregels / instrumenten
Het merendeel van de (ambtelijke) regels op het gebied van integriteit zijn opgenomen in de Arbeidsvoorwaardenregeling (AGV). Het betreffen dan de volgende regels omtrent:

- de ambtseed
- gebruik van gemeentelijke goederen/ eigendommen
- nevenwerkzaamheden/ nevenfuncties/ financiële belangen
- het aanvaarden van relatiegeschenken en uitnodigingen
- onkostenvergoeding
- vertrouwenspersonen integriteit
- klokkenluiders
- de handelwijze bij het vermoeden van ambtsmisdrijven
- privacyreglement email- en internetgebruik

Bestuurlijk gelden voor het college van burgemeester en wethouders alsmede voor de gemeenteraad ieder een gedragscode.

Het lijken voldoende instrumenten om integriteit te borgen, maar je moet ze natuurlijk wel inzetten. Een verkokerde, naar binnen gerichte bestuurscultuur stelt op termijn andere belangen voorop. Personen die te lang dezelfde functie uitoefenen, niet gecorrigeerd worden (conform gedragsregels/instrumenten), ingehuurde jaknikkers, uit eigen netwerken verzamelde medewerkers. Het gevolg is een stramien van machtsuitoefening, waarbij de bescherming van enkelen, het groepsdenken en het behoud daarvan boven het algemeen belang komt te staan. ‘Wij doen dat zo, omdat wij gewend zijn dat zo te doen…’

Vermoeden van een misstand
Begripsbepaling conform de Arbeidsvoorwaarden van de gemeente Venlo: Een op redelijke gronden gebaseerd vermoeden met betrekking tot de gemeentelijke organisatie waar de medewerker werkzaam is omtrent:

• een strafbaar feit;
• een schending van regelgeving of beleidsregels;
• het misleiden van justitie;
• een gevaar voor de volksgezondheid, de veiligheid of het milieu, of;
• het bewust achterhouden van informatie over deze feiten;

Citaat Prof. Dr. Hans van de Heuvel:
‘De relatie tussen ambtenaar en bestuurder kan een bron van dilemma´s zijn door de tegenstelling tussen professionele waarden en bestuurlijk-politieke aansturing, de spanning tussen ambtelijke loyaliteit aan de bestuurder versus de eigen vakmatige professionaliteit en die tegenover de medewerkers. Zo kunnen vragen of opdrachten van een wethouder bij een ambtenaar tot moeilijke afwegingen leiden in relatie tot de eigen professie en integriteit of de gemeentelijke belangen in hun totaliteit.’

Prof. Dr. Hans van de Heuvel zegt hier iets heel opmerkelijks, je leest er bijna overheen. ‘Zo kunnen vragen of opdrachten van een wethouder bij een ambtenaar tot moeilijke afwegingen leiden…’

Opdrachten (dwingend), niet alleen van wethouders, maar ook van burgemeester en ambtelijk leidinggevenden. Wat bedoelt hij daar precies mee? De relatie leidinggevende en afhankelijke, ondergeschikte ambtenaar waarvan verwacht wordt dat hij loyaal is, kan onder hoogspanning komen te staan als van hem of haar iets wordt verlangd dat tegen de ambtseed, de AGV, en alle andere normen en waarden ingaat. Loyaal zijn (aan een persoon of organisatie) is namelijk zeer zeker niet hetzelfde als integer zijn. Het handelen van de ambtenaar is ook altijd een individuele verantwoordelijkheid.

Laten we eens kijken wat zo’n opdracht van een leidinggevende aan een ondergeschikte ambtenaar kan inhouden. Bijvoorbeeld het – geregeld – achterhouden en vernietigen van documenten. Het onder druk zetten van een ambtenaar om wel of niet iets te doen, is een ambtsmisdrijf en is strafbaar. Het is waarschijnlijk het meest voorkomende ambtsmisdrijf. Zo hou je namelijk middels angstcultuur de controle in stand. En controle op het ambtelijk apparaat is een voorwaarde om persoonlijke en (partij)politieke zaken die aan het algemeen belang ondergeschikt behoren te zijn, voor elkaar te krijgen. Welke ambtenaar wil afgebrand worden als hij dwarsligt? Tegenspraak? Papier en werkelijkheid. Integriteit begint precies daar: de onderlinge verhoudingen en de ruimte elkaar daarover aan te spreken, zonder daarop te worden afgerekend.

Ambtsmisdrijven
Artikel 361 - De ambtenaar of een ander met enige openbare dienst voortdurend of tijdelijk belast persoon, die opzettelijk zaken bestemd om voor de bevoegde macht tot overtuiging of bewijs te dienen, akten, bescheiden of registers, welke hij in zijn bediening onder zich heeft verduistert, vernielt, beschadigt of onbruikbaar maakt, of toelaat dat zij door een ander worden weggemaakt, vernield, beschadigd of onbruikbaar gemaakt, of die ander daarbij als medeplichtige ter zijde staat, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren en zes maanden of geldboete van de vijfde categorie.

Artikel 365 - De ambtenaar die door misbruik van gezag iemand dwingt iets te doen, niet te doen of te dulden, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie.

Archivering
In Venlo is men al jaren dossiers of delen van dossiers kwijt als ze conform de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB en sinds 1 mei de WOO) worden opgevraagd, of als ze deel uitmaken van interne en/of externe onderzoeken. Enige verbetering is daar niet in te bespeuren.

Recente voorbeelden:
- De e-mail account van een vertrokken gemeentesecretaris wordt na het tijdig melden bij juridische zaken en in strijd met de wet tijdens lopende juridische procedures gewist. Dit i.v.m. bewijslast en aansprakelijkheid. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst van de gemeentesecretaris vindt pas drie en een halve maand na opstappen plaats (zonder tussentijdse werkzaamheden). De gemeentesecretaris krijgt vervolgens de laptop en telefoon gratis mee naar huis (gegevensdragers van documenten die onder bereik van het WOB-verzoek vallen). De procedures lopen dan nog langere tijd door zonder enige transparantie hierover.

- Functioneringsverslagen van een vertrokken gemeentesecretaris verdwijnen uit het analoge personeelsdossier. Toegang tot zo’n dossier is beperkt tot enkele bevoegde personen. Zulke documenten verdwijnen niet vanzelf.

- De persoonlijke harde schijf en e-mail account van een medewerker van de Concernstaf blijkt te zijn ‘opgeschoond’. Tientallen aantoonbare documenten, waaronder correspondentie en gespreksverslagen met 50 (oud)wethouders, (oud)ambtenaren en andere betrokkenen, worden na een Wob-verzoek niet gevonden. De documenten maken deel uit van een grootschalig extern onderzoek inzake gemelde misstanden.

Dat het hierbij niet meer om incidenten gaat mag duidelijk zijn. Dat er elke keer ook geen alarmbellen afgaan en geen maatregelen worden genomen (waarbij het opvalt dat het elke keer veelal dezelfde betrokken ambtenaren zijn dan wel er kennis van hebben) duidt op een veel fundamenteler probleem.

Citaat Prof. Dr. Hans van den Heuvel:
‘In de bedrijfsvoering moet uitdrukkelijk aandacht worden besteed aan het beheersen van de juridische kwaliteit in de zin van rechtmatigheid, procedures, uitkomsten en prestaties, het handhaven van mandaten en bevoegdheden, risicobeheersing, controle van processen en stukken, checklists, standaarden, dossiervorming, functiescheiding, inkoop en aanbesteding. Bovendien is het voor de juridische positie van de gemeente nodig dat er uniforme regels komen over dossiervorming, vooral elektronische dossiervorming voor het opslaan en bewaren van gegevens, alleen al om in procesdossiers alle relevante stukken aanwezig te hebben. Doorslaggevende factoren daarvoor zijn draagvlak in de organisatie en aansturing van bovenaf.’

Beter is het niet te omschrijven. Gezien bovenstaande voorbeelden is er binnen de organisatie al jaren onvoldoende draagvlak voor juridische kwaliteitszorg en is deze ondergeschikt aan de sturing van bovenaf. Wie, wat, waarom. ‘U gaat daar niet over. Dat gaat alleen ons wat aan…’

Integriteitsfunctionaris / adviseur Integriteit
Bij de gemeente Venlo wordt al jarenlang gesproken over het aanstellen van een Integriteitsfunctionaris. Dat is opmerkelijk, aangezien er vanuit hun functie drie personen verantwoordelijk zijn voor Integriteit binnen de organisatie: de burgemeester (portefeuillehouder Integriteit), de kabinetschef (bestuurlijke Integriteit) en de juridisch controller (ambtelijke Integriteit). En dan is er nog de Commissie Integriteit die dit dient te bevorderen, bestaande uit: de burgemeester, de gemeentesecretaris, de directeur organisatieontwikkeling, de kabinetschef en de juridisch controller. Enkele zelfde personen maakten en maken ook weer deel van uit van de provinciale Stuur- en Werkgroep Integriteit Limburg.

Blijkbaar zijn de personen die voor integriteit behoren te staan al jarenlang niet in staat integriteit binnen de organisatie te borgen en te bewaken. Duidt dat op incompetentie? Of zou de oorzaak daarvan niet gewoon bij de personen zelf liggen? Burgemeester Scholten verklaarde eerder zelf geen sjoege te hebben van integriteit.

Tegen burgemeester Scholten en de juridisch controller werd in 2019 aangifte gedaan vanwege meerdere ambtsmisdrijven. Ambtsmisdrijven trouwens waarbij het college geen enkele sanctie op- of verantwoording over aflegde. De aangifte werd door de burgemeester ook niet gemeld aan de raad. De juridisch controller en juridisch adviseurs kregen meerdere klachten tegen zich ingediend, van meerdere personen. De huidige gemeentesecretaris komt in meerdere dossiers voor waar hij eerder als wethouder verantwoordelijk voor was.

Vacature
Eind 2020 wordt de vacature Integriteitsfunctionaris uitgezet voor 28 uur (solliciteer t/m 25-10-2020). De vacature wordt niet één keer (solliciteer t/m 3-1-2021) maar zelfs twee keer verlengd (sluitingsdatum 17 maart 2021). De opdracht zou middels detachering van 1 april t/m 1 oktober 2021 lopen.



De Integriteitsfunctionaris zou bij het team P&O worden geplaatst, daar waar ook de adviseur Arbeidsvoorwaarden en Rechtspositie onder valt, degene die juist moet toezien op het functioneren van medewerkers en het bijhouden van personeelsdossiers (!). D.w.z. ook zaken m.b.t. plichtsverzuim die kunnen leiden tot strafontslag.

De functie wordt echter niet ingevuld. En niet omdat er wellicht geen geschikte kandidaten zouden zijn, maar omdat er op directieniveau gekibbel is over de invulling van die functie.


Eind 2021 wordt weer een vacature uitgezet. Nu voor een fulltime (36 uur) Adviseur Integriteit, weer geplaatst bij het team P&O (solliciteer t/m 9-1-2022).

De vacature wordt weer niet één keer (solliciteer t/m 21-2-2022) maar twee keer via de Juridische Banenbank verlengd (geplaatst 7 februari 2022, sluit t/m 8 april 2022).

Zo ben je dus bijna twee jaar verder, zonder enige vooruitgang. Het is een beproefde ambtelijke, bestuurlijke en politieke tactiek: in eerste instantie zolang mogelijk negeren, ontwijken, van mening verschillen, prioriteiten stellen (Integriteit is dat dus bij de gemeente Venlo niet) en vervolgens procedures zoveel mogelijk verlengen (juridiseren). Want stel je voor dat je als college of directie zelf op de vingers wordt getikt door de adviseur Integriteit, of erger. ‘U kunt wel zeggen dat dat zo is, maar dat zien wij toch anders (en willen we eigenlijk ook niet)…’

Bestuurscultuur
Het rapport ‘Engelen bestaan niet’ – De Limburgse bestuurscultuur onderzocht’, werd 28 januari 2022 gepresenteerd en leverde een summiere inkijk wat de gemeente Venlo betreft. Onderzoekers Drs. Arno Visser, Drs. Prof. Dr. Paul Frissen en Mr. Kitty Nooy werden bij hun onderzoek ondersteund door bureau Berenschot.

Op het rapport kwam vrijwel onmiddellijk veel inhoudelijke en fundamentele kritiek, o.a. van deskundigen Klaartje Peters (voorzitter van de Venlose rekenkamer), Hans van den Heuvel (inderdaad van het rapport uit 2007) en hoogleraar staatsrecht Paul Bovend'Eert. De commissie-Visser leverde een ‘slecht en schadelijk rapport’, meldde NRC. Klaartje Peters noemde het bij L1 ‘beneden alle peil.’

De eerder door de provincie Limburg ingehuurde Wim Derksen gaf een inkijk hoe het in de praktijk eraan toegaat. Voor ervaringsdeskundigen niets nieuws.

Het rapport van Visser c.s. werd in de Statenvergadering van 1 april besproken en ter kennisgeving aangenomen. Het kon bij publicatie eigenlijk al gelijk de prullenbak in. Een mislukte afleidings- en witwasoperatie. Gouverneur Roemer stelde daarop een nieuw meldpunt in, aangezien er geen recht was gedaan aan de melders en er inhoudelijk geen enkel inzicht was en werd gegeven. Zo ben je wel weer een jaar – en een paar ton lichter – verder.

Van de in totaal 286 meldingen – afkomstig van 144 melders, de commissie ging met slechts 21 melders, veelal ambtenaren, in gesprek – heeft 12% betrekking op de gemeente Venlo. Met de gemeenten Bergen, Eijsden-Margraten en Venray is Venlo daarmee uitschieter. Is dit opgepikt door het college? Door de raad? Door de lokale waakhonden van de democratie? Wil in Venlo iemand überhaupt wel weten wat er is gemeld?

Waarom heeft de gemeente Venlo eigenlijk zelf geen meldpunt waar burgers terecht kunnen en meldingen professioneel en volledig onafhankelijk extern zonder aanzien des persoons worden onderzocht? Dat er in Venlo uit eigen beweging geen kritische vragen over worden gesteld en er geen debat plaatsvindt is tekenend.

'Oude’ en ‘nieuwe’ bestuurscultuur. Maar daar gaat het natuurlijk niet om. Het gaat simpelweg om behoorlijk bestuur zoals in de algemene beginselen (ABBB) beschreven. Basis. Grondhouding. Aansturing.

Over bestuurscultuur is het vanuit het Venlose college doodstil. In het vorige week gepresenteerde Coalitieakkoord staat geen enkele keer bestuurscultuur, integriteit of transparantie vermeld. Was er in het Coalitieakkoord 2018 nog sprake van Transparantie en Herstel in verloren gegaan vertrouwen, zijn die nu geschrapt. Integriteit komt net zoals in 2018 niet voor. In die zin is Venlo wel consistent.

De raad probeert het nog enigszins. Na de zomer is op 9 en 10 september een heisessie Bestuurscultuur gepland. Hopelijk realiseert de raad zich daar dan ook dat ze op dat punt ook het college dienen te controleren en portefeuillehouders zich dienen te verantwoorden.

Coalitieakkoord 2022
Samen verder bouwen aan een gezond Venlo! Is de titel van het nieuwe Coalitieakkoord van EENLokaal, CDA, PvdA en GroenLinks. Opvallend is de terugkeer van het CDA, na alle integriteitskwesties in het Limburgse met daarin een hoofdrol weggelegd voor Venlonaar Ger Koopmans. Oud-buurman en protegé van hem uit Schandelo, Tom Verhaegh, wordt nu wethouder.

En PvdA’er Erwin Boom kan als oud-adviseur van Jos van Rey binnenkort zijn voormalige baas met alle egards in Venlo ontvangen. Misschien een idee om – zoals in 2007 met destijds wethouder Mark Verheijen – weer een uitwisseling te organiseren? Naar verluidt kunnen Boom en Van Rey het nog steeds goed met elkaar vinden.


Het feit dat burgemeester Scholten binnen het nieuwe college ook Juridische Zaken in portefeuille krijgt, is vragen om een voortzetting van de afgelopen jaren. Dat geen enkele wethouder ter discussie stelt of de clustering van Archiefwet, Integriteit en JZ (WOB/WOO) wel zo’n goed idee is gezien de persoonlijke betrokkenheid van de portefeuillehouder in talloze dossiers waar juist integriteitskwesties spelen, en de rechtbank al talloze keren heeft uitgesproken dat er m.b.t. de juridische kwaliteitszorg inzake de WOB/WOO weinig deugt, duidt erop dat lef, kritisch en lerend vermogen geheel ontbreken.

Kan Prof. Dr. Hans van den Heuvel nog eens voor een gedegen analyse en dit keer dwingende aanbevelingen worden ingeschakeld, met als opdracht wat er sinds 2007 qua integriteitsbeleid is gebeurd? Dan mag hij natuurlijk niet alle klachten, meldingen, onderzoeken, conclusies en verantwoordelijkheden i.r.t. de gedragsregels/instrumenten buiten beschouwing laten. Zonder aanzien des persoons.

Er wordt al een jaar gewacht op vrijgave van het feitenrelaas en het kortgeleden afgeronde onderzoek naar de gronddeals bij Grondexploitatiemaatschappij Californië bv: de verkoop van diverse percelen ver onder de gangbare prijs aan eigen directeur Lodewijk Burghout, geaccordeerd door oud-wethouder, oud-gedeputeerde en Greenportdirecteur Ruud van Heugten (CDA). Wat en wanneer aandeelhouders hebben geweten, met name die verantwoordelijk zijn voor toezicht en handhaving, is grotendeels onbekend. Het feitenrelaas ligt sinds december 2022 bij de provincie Limburg. Advocatenkantoor Drikzwager constateerde belangenverstrengeling.

Na publicaties in NRC en De Limburger schreef GS namens de gemeente Horst aan de Maas, Venlo en Venray, een indringende brief aan Ruud van Heugten, met daarin een waslijst aan opdrachten en vragen. De brief werd ondertekend door Gouverneur Emile Roemer en directeur / secretaris a.i. Tom Schulpen, voormalig directeur onder gedeputeerde Ruud van Heugten bij de provincie Brabant.

Brief aandeelhoudersinstructie 29 november 2022:

Kernopdracht is de volgende:

GS impliceert hier dat ook de eigen rol dient te worden onderzocht. Immers: genoemde gemeenten en provincie zijn zelf indirect aandeelhouders van Californië bv. De provincie zelfs twee keer via de NV LIOF (50%) en BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo (58,6%).

Directeur Lodewijk Burghout vertrok kort na de laatste transactie. Hij werd opgevolgd door Frans van Dijck, die eerder lid was van de Raad van Commissarissen en bovenop de deals zat. Zowel Frans van Dijck als de twee leden van de Raad van Commissarissen, Ko Remijnse en Jan Hulsen, stapten na het feitenrelaas op.

Persverklaring van 20 december 2022:

De aangestelde interim-directeur Frank Kessels schakelde na afstemming met de provincie Limburg in maart 2023 advocaat Frans Stibbe van Ivy advocaten in. Het feitenrelaas leverde volgens de aandeelhouders te weinig inzicht op en vrijgave ervan zou beeldvorming negatief beïnvloeden. Dus werd er gekozen voor nieuw onderzoek. Het exacte kader hiervan is niet algemeen bekend.

Afgelopen juni werd het onderzoeksplan en -protocol wel door GS en het college van B&W Venlo onder geheimhouding aan statenleden en raadsleden ter inzage gelegd. GS verstrekte echter ook een notitie van hun advocaten en een intern opgestelde tijdslijn. Venlo deed dat niet. Uitleg werd niet gegeven.

De Limburger meldde op 26 november jl. dat de rol van de aandeelhouders juist niet was onderzocht. Volgens de publicatie behoorde dat niet tot de opdracht. Dat is tegenstrijdig aan wat GS stelde in de eerdere brief aan Ruud van Heugten en wat het college van B&W Venlo in antwoord op vragen van GroenLinks schreef.

Beantwoording Artikel 44 vragen GL d.d. 20 juli 2023:

Wat natuurlijk boven water dient te komen is welke (directe en indirecte) aandeelhouders, op welke wijze van wat en wanneer op de hoogte waren en wat vervolgens met die informatie is gedaan. Waarom zijn Staten en gemeenteraden niet tijdig, correct en volledig geïnformeerd? Waarom is niet ingegrepen? Een mogelijk politieke doodzonde bij vier Limburgse bestuursorganen. Het feitenrelaas werd niet openbaar gemaakt, zelfs niet toen het in bezit was van de pers. Woo-verzoeken werden in absolute zin geweigerd, terwijl dat in strijd is met de wet en de uitgedragen nieuwe bestuurscultuur van de provincie Limburg. Er is weinig geleerd en niets veranderd sinds het opstappen van het college van GS in 2021.

Californië bv
Grondexploitatiemaatschappij Californië bv is een klein bedrijf met slechts enkele werknemers c.q. inhuur, opgezet met voornamelijk publieke middelen. Net zoals Greenport en talloze andere gemeenschappelijke (regionale) regelingen. Ambtenaren worden vanuit aandeelhouders (parttime) geplaatst en kosten worden verhaald. Er wordt verantwoording afgelegd, maar echt inzicht en controle is veelal afwezig vanwege de afstand, de gecreëerde complexiteit en de non-transparante houding.

Dit soort constructies zijn ook een beproefd middel om publieke controle middels de Wet Open Overheid (en voorheen de Wet Openbaarheid van bestuur) zoveel mogelijk tegen te gaan als de overheid zelf faalt. Subsidiekranen uit Brussel, Den Haag en Maastricht staan wagenwijd open, elk jaar vloeien miljoenen. Goed voor achterkamertjes, netwerken en inhuur van bevriende adviseurs en interim-managers, die na afloop verdwijnen en ergens anders weer opduiken.

Wat bijna altijd herkenbare patronen zijn in dit soort dossiers (vriendjespolitiek, belangenverstrengeling, fraude, corruptie, incompetent dan wel laakbaar handelen) is het in eerste instantie traineren en blokkeren van informatie als misstanden openbaar worden. Er wordt ingezet op het ‘managen’ van het dossier c.q. het beheersen van de mogelijke negatieve gevolgen, zowel bestuurlijk als in de beeldvorming. Daarmee koopt men tijd om niet te handhaven betrokkenen via de achter- of zijdeur te lozen. Het liefst met een fatsoenlijke regeling zodat ze hun mond houden.

Medewerkers
Wat opvalt aan de medewerkers van Californië bv is dat het een mix is van Limburgers en Brabanders, gedeeltelijk uit het netwerk van Lodewijk Burghout zelf, met vele nevenfuncties bij andere bv’s en projecten, en enkelen die tegelijkertijd voor de gemeente Horst aan de Maas werken. De opgestapte commissarissen zijn zwaargewichten uit het bedrijfsleven met een lange staat van dienst, ook met vele nevenfuncties. Aan kennis en ervaring lag het dus niet.

Lodewijk Burghout
Vanaf 2006 t/m 2021 directeur. Daarnaast sinds 2006 eigenaar van Burghout Projectmanagement bv met talloze nevenfuncties bij andere projecten: 2003-2020 directeur regionale Ontwikkelingsmaatschappij ROM-S in Brabant, 2008-2020 Projectmanager Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij in Brabant, 2016-2022 Projectdirecteur Hydreco GeoMEC bv, alle in Brabant. In een verder verleden van 2000 t/m 2004 Project- en procesmanager gebieds- en vastgoedontwikkeling bij Grontmij.

Frans van Dijck
Lid Raad van Commissarissen van 2019 t/m 2021. Werd directeur na het vertrek van Lodewijk Burghout en stapte na het feitenrelaas in december 2022 alweer op. Lid van de VVD in de gemeente Bergen. Stond in 2022 nog op de kandidatenlijst voor de gemeenteraadsverkiezingen. Vanaf 2012 eigenaar van Frans van Dijck Consultancy bv voor interim-management. Vanaf 2007 ook commissaris en vanaf 2016 voorzitter van de RvC bij ABAB Accountants en adviseurs.

Ko Remijnse
Voormalig directeur Nunhems Zaden / Bayer Group. Eigenaar van Quartz Management bv. Sinds 1 januari 2020 ook commissaris bij Brightlands Campus Greenport Venlo B.V. en sinds 1 januari 2021 commissaris bij B.V. Campus Vastgoed Greenport. Benoemd door GS Limburg tot 2024 met nog talloze andere functies. Mocht in 2018 als voorzitter van de stichting EST Leudal 2018 het Europees schutterstreffen in Leudal organiseren.

Jan Hulsen
Voormalig directeur / eigenaar Oerlemans Foods. Sinds 1984 directeur Kleiberg Beheer bv. Voorzitter Raad van Toezicht stichting Openluchtmuseum De Locht in Horst.

Projectleiders en -managers
De Projectmanager Acquisitie en Verkoop (vanaf 2013) is vanaf 2019 tevens Procesmanager bij de gemeente Horst aan de Maas. Al sinds 1996 is hij directeur van zijn eigen Free Lauch projectmanagement bv. Hij stelde zichzelf op de website van Californië bv voor. Dat interview is inmiddels verdwenen maar nog te achterhalen. Daarbij valt het volgende op:

Niet alleen deze Projectmanager is naast zijn werkzaamheden voor Californië bv in dienst bij de gemeente Horst aan de Maas, ook de secretaresse van Californië bv is dat. Zelfs al 25 jaar. In een ook inmiddels verdwenen interview licht ze haar werkzaamheden toe:

Haar taken bij Californië bv duiden erop dat zij op directie- en RvC-niveau van alles op de hoogte is geweest, dan wel had kunnen zijn. Daarbij beheerde ze volgens eigen zeggen het archief, waar tijdens het onderzoek van bleek dat vele documenten er niet waren, en het onderzoek daardoor langer duurde. Althans, volgens een mededeling van portefeuillehouder Stephan Satijn (VVD).

De Projectleider Ruimtelijke Ordening was tot 2018 ook Projectmanager locatieontwikkeling bij BMC Advies en had daarnaast meerdere andere functies. Eerder werkzaam voor Grontmij en Arcadis. Zelf zegt ze over haar aanstelling in een interview uit 2013:

De Projectleider Realisatie was ook werkzaam voor Arcadis. Daar was hij zelfs al bij Californië betrokken. Sinds 2008 werkzaam bij DGA / De Essentie. Tussentijds werd ook een andere medewerker van De Essentie ingehuurd bij Californië bv.

Bovenstaande voorbeelden zijn niet de enige m.b.t. Californië bv en de gemeente Horst aan de Maas.

Vermoede misstanden
Is al die tijd geen enkel signaal afgegeven of melding gedaan i.v.m. mogelijke misstanden? Niet binnen Californië of Greenport, of bij een van de aandeelhouders? Is daar onderzoek naar gedaan? Binnen de gemeente Horst aan de Maas was men al sinds 2019 van de belangenverstrengeling op de hoogte. De provincie zou ook veel eerder dan de brief aan Ruud van Heugten kennis daarvan hebben. Gezien de vele overleggen en vergaderingen tussen de gemeenten Horst aan de Maas, Venlo en Venray, en de netwerken waarin zowel Lodewijk Burghout als de commissarissen zich bewegen, zal meer dan aannemelijk e.e.a. hierover zijn gecommuniceerd. En als dit inderdaad is gebeurd, hoe is toen door de betrokkenen gehandeld? Er zijn talloze lijntjes tussen Californië, aandeelhouders, werknemers en bedrijven, met dubbele en driedubbele petten.

Daarbij waren in 2021 en 2022 twee meldpunten bestuurscultuur bij de provincie Limburg. Welke zaken zijn daar allemaal onder de aandacht gebracht? Dat is nooit bekend gemaakt. Wel is bekend dat in 2022 door een burger aangifte werd gedaan bij het OM en de programmamanager bestuurscultuur daarvan op de hoogte werd gebracht. Gouverneur Emile Roemer meldde de aangifte zelfs in de afhandelingsbrief aan de melder, maar liet zich daar verder niet over uit.

Media
Het is altijd opvallend dat overheid en politiek meestal pas in actie komen nadat in de media over misstanden is gepubliceerd. Voor Limburg betekent dat vaak NRC of De Limburger. Maar ook daar geldt dat meer niet dan wel wordt onderzocht en uiteindelijk wordt gepubliceerd. Er blijft veel liggen. De politiek zelf ontvangt natuurlijk geen signalen of meldingen, anders werden die wel aangekaart. Toch?

GS
Een ding is zeker, voor een melding over misstanden bent u bij de provincie Limburg aan het verkeerde adres. Gedeputeerde Stephan Satijn is portefeuillehouder (LIOF, Greenport et cetera) en heeft als wethouder in Venlo bewezen niet zuiver te zijn. Het is daarom van een ongekend cynisme dat hij, vanwege zijn portefeuille bedrijfsvoering, personeel en organisatie, ook verantwoordelijk is voor het organiseren van tegenwicht en tegenspraak in het kader van een gewenste nieuwe bestuurscultuur.

Maar ook gedeputeerde Léon Faassen (BBB) heeft wat uit te leggen. Van 2014 t/m 2022 was hij voorzitter van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB), aandeelhouder van Californië bv. Hoewel geen portefeuillehouder, is hij bestuurlijk wel medeverantwoordelijk.

Léon Faassen ondertekende in 2021 als voorzitter van de LLTB mede de zienswijze inzake het ontwerp-weigeringsbesluit Californië V, gericht aan het Ministerie van EZK. Na enkele lichte aardbevingen in 2018 in de nabijheid van de installatie werd de winning van aardwarmte stilgelegd, met als gevolg dat Californië Lipzig Gielen Geothermie bv in 2020 failliet ging, een miljoenenschuld achterlatend. Een van de betrokken van het eerste uur en degene die het persbericht over het faillissement schreef was Lodewijk Burghout.

Het Ministerie van EZK is via de NV LIOF (50%) ook aandeelhouder van Californië bv. Gaat er vanuit het rijk ook nog een onderzoek komen, of loopt dat al stilletjes op de achtergrond? Horst aan de Maas is de enige gemeente die tot nu toe besloot een onderzoek op te starten en de eigen rol te onderzoeken. Venlo - zoals gebruikelijk - en Venray blijven achter. En over hoe onderzoeken worden uitgekleed en conclusies worden afgezwakt, weet u inmiddels alles van.

Californië, het beloofde land, blijkt uiteindelijk een olievlek. Het logische gevolg van een fossiele bestuurscultuur.

VT constateerde eerder al diverse malen dat de transparantie bij de provincie Limburg er niet op is vooruitgegaan, maar achteruit, ondanks de vele integriteitskwesties van de afgelopen jaren, het opstappen van het voltallige college van GS en het inwerkingtreden van de Wet Open Overheid (WOO) vanaf 1 mei 2022.

Was het onder het parttime regime van Johan Remkes (VVD) en zijn ingehuurde partijgenoot Arno Visser al duidelijk dat van een nieuwe bestuurscultuur geen sprake zou zijn, onder Gouverneur Emile Roemer (SP) hebben een aantal topambtenaren vrij spel gekregen om het vrijgeven van documenten en publieke controle onder de WOO helemaal om zeep te helpen. Met name bij kwesties als Californië, het functioneren van gedeputeerde Stephan Satijn (VVD) en het Meldpunt bestuurscultuur 2022. Recent werden de duimschroeven nog eens flink aangedraaid.

WOO-verzoek
In een tweede deelbesluit m.b.t. het Meldpunt Bestuurscultuur 2022, werd verstrekking van documenten volledig afgewezen. De provincie deed daar 16 weken over. Het zou gaan om ‘duizenden’ documenten die ook nog eens niet werden gespecificeerd in een inventarislijst. Inderdaad, duizenden documenten die alle in absolute zin werden geweigerd,. Geen enkel document, zelfs geen deel van een document. Iedere geoefende WOO-verzoeker ruikt onmiddellijk meur.

GS deelbesluit 2 inzake Woo-verzoek Programmateam / Meldpunt bestuurscultuur 2022 d.d. 19 december 2023:


De aangedragen weigeringsgronden beperken zich tot artikel 5.1, tweede lid, sub i (het belang van het goed functioneren van de overheid), en artikel 5.2 (persoonlijke beleidsopvattingen t.b.v. intern beraad). Ook concepten van de brieven ondertekend door Gouverneur Emile Roemer werden geweigerd. De omvang van het verzoek werd (en kan ook) niet als weigeringsgrond (worden) opgevoerd. Overleg vond pas kort voor het verstrijken van de beslistermijn plaats.

Enkele alinea’s uit het besluit vallen op. Ze tonen ook aan welke wind er waait vanuit de provincie. Dat is een ijzige uit het oosten i.p.v. een warme uit het zuiden. Immers, het is niet aan het bestuursorgaan om te beoordelen hoe publieke informatie die wordt vrijgegeven vervolgens door het publiek en/of pers wordt beoordeeld. De provincie verraadt zichzelf door het tonen van een regenteske houding. Die past misschien bij het interieur en de aankleding van de bestuursvleugel, maar zeer zeker niet bij een modern en zich te verantwoorden democratisch bestuursorgaan:


De provincie Limburg begeeft zich op zeer glad en dun ijs. Let op het gebruik van de woorden ‘ten onrechte’, ‘vertekend beeld’, ‘maatschappelijke onrust’, ‘(reputatie)schade, en ‘suggestieve uitspraken.’ Het is een en al sturen. Het opmerkelijke is echter dat de provincie hier zelf deels motivering aandraagt die onder de WOO juist dient te leiden tot openbaarmaking van documenten. In elk geval is één ding duidelijk: Venlo Transparant wordt door de te controleren macht aandachtig gelezen, net als Venray Transparant en Wat nu? Horst aan de Maas. Er wordt dus goed en noodzakelijk werk verricht.

Uit bovenstaande bewoordingen wordt ook duidelijk dat de provincie Limburg zich meer druk maakt om de eigen beeldvorming dan om transparantie en integriteit binnen een nieuwe bestuurscultuur. Woordgebruik dat u trouwens nooit zult aantreffen m.b.t. het onheus bejegenen en benadelen van melders / klokkenluiders. Verder probeert de provincie hier de verzoeker te ‘framen’: het opzettelijk in een kwaad daglicht stellen met als doel in een later stadium bestuurlijke maatregelen te kunnen treffen of via de rechtbank beperkingen op te laten leggen. Ook de gemeente Venlo vertoont al enige tijd deze abjecte houding.

Memorie van toelichting WOO inzake de i-grond:

‘De uitzonderingsgrond kan echter niet worden ingeroepen om misstanden als zodanig te verbloemen of met het argument dat openbaarmaking leidt tot verlies van vertrouwen in de overheid bij het publiek, waardoor een bestuursorgaan niet goed meer zou kunnen functioneren. Als uit nieuwe feiten of nieuwe afwegingen volgt dat eerder ingezet beleid onjuist is uitgevoerd of op onjuiste aannames is gebaseerd, dient een bestuursorgaan daar op de gebruikelijke manier verantwoording over af te leggen en is een goede en democratische bestuursvoering in beginsel gebaat bij openheid over een dergelijke aangelegenheid.’

Bij de provincie is de juridische kennis wel aanwezig, maar ontbreekt de wil om die uit te voeren.

Desinteresse, onkunde, tegenwerking
U las zojuist de drie pijlers van onbetrouwbaar bestuur, de eerste twee al dan niet gefingeerd en alle drie in meer of mindere mate gecombineerd. WOO-verzoeken worden eenzijdig beknot, er vindt geen overleg plaats, procedures worden uitgehold, en er wordt ingezet op het alsmaar vertragen van besluitvorming en het verstrekken van documenten. Al enige tijd wordt er ook landelijk ingezet op het inperken van WOO-verzoeken. De gebruikte argumentatie daarvoor gaat echter mank. In plaats van het eerst op orde krijgen van archivering, de informatiehuishouding, en te investeren in onafhankelijk en kundig personeel dat jurisprudentie toepast en zorgt voor deugdelijke besluiten - ook bij heroverwegingen in bezwaarprocedures – wordt ingezet op het dwarsbomen van een wet die juist in werking trad om de overheid te dwingen tot méér transparantie.

Het opvragen van publieke informatie onder de WOO (voorheen de Wet Openbaarheid van Bestuur) is laagdrempelig bedoeld en voor elke burger. Daarbij dient de overheid behulpzaam te zijn. De praktijk leert - in vele gevallen – anders. Blijft u volharden in het naar boven halen van documenten, wilt u de waarheid weten of heeft u documenten i.v.m. bewijsvoering in een procedure nodig? Dan gaat u ongetwijfeld tegenwerking ondervinden. Dat kan jaren duren. Dat kost de overheid (die u betaald) veel tijd en geld. Advocatenkantoren, onderzoeks- en adviesbureaus profiteren daarvan. Het dwarsbomen van burgers, melders / klokkenluiders is een lucratief verdienmodel. Het zijn ook vaak dezelfde bureaus die al jarenlang binnen een vast kader opereren. Het zorgt immers voor een gegarandeerde omzet. En een goede verstandhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer is cruciaal.

Doofpot
AKD is de huisadvocaat van de provincie Limburg. Sinds 2012 zijn er miljoenen euro’s overgemaakt voor advies m.b.t. lopende casussen en wet- en regelgeving. Opdrachten worden o.a. via een loket aan de lopende band door de clustermanager Algemene Juridische Zaken verstrekt.

Bij gevoelige dossiers proberen politiek en bestuur zich vaak in te dekken door onderzoeken e.d. over te laten aan externe partijen. Dan kunnen ze het te nemen besluit daarop baseren en telkens naar verwijzen. Maar wat als het in opdracht gegeven advies juridisch deugt, maar politiek / bestuurlijk niet gewenst is? Dan kan het zomaar zijn dat GS het advies niet alleen stilzwijgend naast zich neerlegt, maar ook jarenlang in procedures bewust achterhoudt. Een klassieke doofpot.

Dat blijkt het geval in de casus Bolwaterstraat 31 waarover eerder is geschreven. Pas na 5,5 jaar, na een nieuw verzoek kort na inwerkingtreding van de WOO, werd een strikt vertrouwelijke Memo van AKD advocaten van 14 november 2016 vrijgegeven. Deze Memo - die in lijn was met intern juridisch advies - werd tijdens een lopend integriteitsonderzoek naar VVD-raadslid Martin Camp bewust achtergehouden. Dat onderzoek werd i.o.v. burgemeester Antoin Scholten (VVD) door Necker van Naem (NvN) uitgevoerd en pas twee maanden later afgerond. NvN nam destijds ook contact op met de senior adviseur bestuurlijke zaken van de provincie Limburg. Dezelfde ambtenaar die weer contact had met de juridisch controller van de gemeente Venlo en behulpzaam was met de aanvraag ontheffing ex. Artikel 15 Gemeentewet door en voor Martin Camp.

AKD advocaten werd eerder nog met een aantal betrokkenen weggelakt in een WOB-procedure:


De nieuwe versie, waarbij enkele betrokkenen nog steeds zijn weggelakt:


In de verstrekte Memo van AKD van 14 november 2016 wordt naar het kort daarvoor afgeronde onderzoek door EY verwezen. Ook naar het dan lopende onderzoek van NvN, alleen niet met naam. De conclusies van AKD zijn volledig tegengesteld aan die van EY en NvN, en zijn in lijn met de signalen die beide melders (intern en extern) begin 2016 in meerdere e-mails naar de gemeentelijke controllers en onderzoekers van EY stuurden: namelijk dat het Venlose onderzoek oneigenlijk werd beïnvloed door burgemeester Antoin Scholten (VVD) en wethouder Jos Teeuwen (CDA), portefeuillehouder Q4. Ondanks toezeggingen werden die signalen niet meegenomen in de uiteindelijke rapporten. Door de melders werd daarna twee keer aangifte gedaan bij het OM.

Strikt vertrouwelijke Memo AKD advocaten d.d. 14 november 2016 aan de provincie Limburg:


Topambtenaren
(Oud)Gouverneur Theo Bovens en topambtenaren hebben hier sinds eind 2016 kennis van. De Memo van AKD en andere documenten werden tijdens een Wob-verzoek in 2018 geheel verzwegen door deels dezelfde topambtenaren. Drie betrokken topambtenaren van de provincie zitten nog op dezelfde plek of hebben zelfs promotie gemaakt:

• Kabinetschef (destijds plaatsvervangend)
• Senior adviseur bestuurlijke zaken
• Clustermanager Algehele Juridische Zaken

Twee van de betrokken topambtenaren van de gemeente Venlo hebben promotie gemaakt of een nieuwe functie gekregen:

• Bestuurssecretaris (destijds juridisch controller)
• Strategisch beleidsadviseur Integriteit (destijds Kabinetschef)

Alle bovenstaande ambtenaren zijn sindsdien direct dan wel indirect bij meerdere gerelateerde dossiers en procedures betrokken, of zijn zelf deel van die dossiers, waaronder meldingen bij de Meldpunten bestuurscultuur. Maar dat vertellen ze de burger, de melder, de klokkenluider, natuurlijk niet.

VT gaat in een vervolg uitvoeriger op deze casus in, omdat deze laat zien hoe vergevorderd de wortelrot is bij het Venlose en Limburgse bevoegd gezag, en wat jarenlange obstructie bij het verstrekken van documenten niet alleen tot gevolg heeft maar ook zou moeten hebben gehad. Feitelijk is er sprake van systematisch plichtsverzuim en strafbaar handelen.

Archivering Meldpunt bestuurscultuur
U kon eerder ook lezen over de wijze waarop de provincie omging met het archiveren van de e-mailbox van het Meldpunt bestuurscultuur in 2021, waar alle meldingen binnenkwamen en verdere correspondentie mee werd gevoerd: die werd verwijderd, toegang onmogelijk gemaakt en een back-up was niet nodig. De enige die nog over de inhoud beschikte was opdrachtnemer Berenschot. Naar nu blijkt zijn alle documenten m.b.t. het e-mailadres This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. daar nog steeds gearchiveerd. De provincie wijst echter telkens verzoeken af met als motivering dat documenten niet bij de provincie berusten. Dat deugt natuurlijk niet, en al helemaal niet onder de WOO.

Immers, het e-mailadres was van de provincie Limburg en bevond zich ook op de provinciale server. Toegang door de provincie was er wel degelijk (autorisaties). Ook hier is weer de nodige mist en misleiding gecreëerd om maar geen inzicht en toegang te verschaffen.

Begin 2022 werden twee WOB-verzoeken ingediend inzake het Meldpunt bestuurscultuur (2021) en de Commissie Visser, die ondersteund werd door Berenschot. NRC verzocht op 2 februari 2022 om interne en externe correspondentie. Een burger verzocht op 8 februari 2022 om de meldingen, de resultaten van de beoordelingen en de wijze van beoordelingen. De e-mailbox met inhoud en autorisaties werd kort daarvoor, op 28 januari 2022, verwijderd.

In de beslissing op het WOB-verzoek van de burger – in mandaat door JZ - werd verzwegen dat verzochte documenten zich bij Berenschot bevonden. Er werd enkel verwezen naar de Commissie Visser, een extern bureau, en het inmiddels gesloten Meldpunt.

GS besluit WOB-verzoek d.d. 24 februari 2022:


Interne memo van de directie inzake archiveren documenten meldpunt(en) bestuurscultuur d.d. 17 mei 2022:


Zoals de provincie hier zelf aangeeft is er sprake van een Verwerkersovereenkomst, een Verwerker en een Verantwoordelijke. Hierbij gaat het om gebruik van persoonsgegevens onder de AVG. In (zo goed als) alle gevallen zal de opdrachtnemer (Verwerker) bij een verzoek doorverwijzen naar de opdrachtgever (Verantwoordelijke), in dit geval de provincie, of dat nu een verzoek is onder de WOO of de AVG.

En onder de WOO maakt het niet uit of de documenten nu berusten bij de provincie Limburg zelf of bij Berenschot. Ook hier probeert de provincie weer onder reguliere transparantie en vaste jurisprudentie weg te komen met een irrelevant excuus. Berenschot sloot een overeenkomst met de provincie, handelde in opdracht van de provincie, ontving instructies van de provincie, en werd betaald door de provincie. Bij de provincie Limburg weten ze dit wel, maar doen ze het gewoon niet.

Woo, artikel 4.1 lid 1
Eenieder kan een verzoek om publieke informatie richten tot een bestuursorgaan of een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf. In het laatste geval beslist het verantwoordelijke bestuursorgaan op het verzoek.

Liefdeloos geleuter
U ziet hoe belangrijk het is dat de overheid transparant is en meewerkt aan het verstrekken van documenten, en ophoudt obstructie te plegen m.b.v. misleiding en bedrog. Elk signaal dat duidt op tegenwerking laat zien dat er nog steeds geen sprake is van betrouwbaar bestuur en goede wil ook niet de boventoon voert. Het is daarom een kwestie van geduld voordat de volgende Limburgse bubbel barst. En dat zijn er nogal wat. Marmeren vloeren kunnen de meur niet verhullen en ijzeren gordijnen zijn lomp en vatbaar voor roest. Meerdere misstanden die in 2021 en 2022 zeer uitgebreid werden gemeld dijen alweer uit. De commissie Visser, Berenschot, de Programmamanager Bestuurscultuur, de externe integriteitsadviseur, de ambtelijke top en Gouverneur Emile Roemer (portefeuillehouder integriteit en juridische zaken) zagen allen geen aanleiding voor nader onderzoek. Limburg kiest ervoor om verder een schlemiel te zijn. Het is dus aan burgers, melders en klokkenluiders (en pers) om het tij te keren. Want de politiek? Ach, die volgt pas als het niet anders meer kan, en eigenlijk veel te laat is.

Agelopen dinsdag dienden vier partijen uit de gemeenteraad van Horst aan de Maas - Hart voor Horst aan de Maas, VVD, BVNL en Perspectief Horst aan de Maas - een motie in met het volgende verzoek aan het college van B&W:

Dat is klare taal, en zal het college bij voldoende steun moeten opvolgen, op welke manier dan ook. Wat volgde was echter een beschamende vertoning van een pruttelende burgemeester met richtingloze uitleg. Transparant onderzoek naar de al sinds 2019 slepende kwestie Californië BV en de rol van Ontwikkelbedrijf Greenport daarbij, wordt telkens getraineerd en gedwarsboomd waardoor de raad zijn controlerende taak niet ten volle te laten uitvoeren. De raad (en de Staten in dit geval) dient altijd tijdig, correct en volledig te worden geïnformeerd. Dat dit stelselmatig niet door de aandeelhouders van BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo is gebeurd (gemeente Horst aan de Maas, Venlo, Venray en de provincie Limburg), is al uit gelekte documenten bekend.

VT verplaatst deze kwestie naar de gemeente Venlo. Immers zijn daar de laatste tijd, na een zeer lange stilte, ook de nodige vragen aan het college gesteld. Het balletje is gaan rollen met de dubieuze gronddeals in Californië, maar inmiddels onomkeerbaar overgeslagen naar de BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo. Sinds 2018 is Erwin Boom (PvdA) portefeuillehouder. Kort voor de installatie van Erwin Boom werd Twan Beurskens (VVD) algemeen directeur / secretaris, als wethouder in Venlo én gedeputeerde bij de provincie Limburg jarenlang zelf verantwoordelijk voor Greenport.

Sinds 2021 is Stephan Satijn (VVD) als gedeputeerde portefeuillehouder, na van 2011 tot 2018 als voorganger van Erwin Boom eveneens verantwoordelijk te zijn geweest voor Ontwikkelbedrijf Greenport. Hoewel de gronddeals bij Californië van ná het vertrek van Stephan Satijn als wethouder en Twan Beurskens als gedeputeerde zijn, is de vraag wat er nog allemaal boven water komt uit de tijd dat zij als bestuurders daar wel verantwoordelijk voor waren, en de betrokkenheid op dit moment vanuit hun huidige functies. Het maakt de (schijn van) belangenverstrengeling er niet minder om, zeker niet gezien de alsmaar trainerende houding bij het verstrekken van documenten.

Zijn bij de aanstelling van Twan Beurskens in 2018 en Stephan Satijn in 2021 afspraken gemaakt hierover? Wordt daar ook toezicht op gehouden en door wie? Als secretaris is Twan Beurskens de hoogste ambtenaar en schakel tussen de ambtelijke organisatie en het college, en stuurt dus voor een groot gedeelte de informatiestroom aan. Is hij in de gelegenheid om dossiers aan te sturen waar hij in het verleden zelf verantwoordelijk voor was? Of zijn VVD-maatje Stephan Satijn op dit moment uit de wind te houden? Inmiddels is in elk geval duidelijk dat Ontwikkelbedrijf Greenport zich tot net zo’n beerput ontwikkelt als Californië, alleen groter met tientallen miljoenen euro’s aan subsidies, leningen en dito gronddeals.

Wat wist wethouder Erwin Boom en wanneer?
Uit inmiddels gelekte vergadernotulen van Ontwikkelbedrijf Greenport blijkt dat in mei 2021 door wethouder Rudy Tegels van de gemeente Horst aan de Maas vragen werden gesteld over de gronddeals bij Californië BV uit 2019 en 2020. In die vergadering werd ook gemeld dat kort daarvoor door de aandeelhouders van Californië BV (waaronder Ontwikkelbedrijf Greenport) décharge werd verleend over 2020 aan de eind 2022 opgestapte directeur en Raad van Commissarissen van Californië BV. Aanleiding: evaluatie van de betreffende gronddeals.

De aandeelhouders van Ontwikkelbedrijf Greenport BV (Horst aan de Maas, Venlo, Venray en de provincie Limburg) verleenden in dezelfde vergadering weer décharge over 2020 aan de eind 2023 voortijdig ontslagen directeur (en voormalig gedeputeerde) Ruud van Heugten (CDA). De Raad van Commissarissen stapte kort daarna op.

De vragen uit 2021 lijken mosterd na de maaltijd, want uit interne e-mails blijkt dat meerdere wethouders in Horst aan de Maas al sinds augustus 2019 afwisten van de gronddeals met het eigen bedrijf van directeur Lodewijk Burghout. Dit i.v.m. het aanvragen van vergunningen door Lodewijk Burghout, die nog tot mei 2021 directeur van Californië BV bleef. Een van die wethouders én portefeuillehouder was Bob Vostermans (CDA), sinds 2020 burgemeester van de gemeente Beesel. In de verkoopovereenkomst van 24 december 2019 werd zelfs opgenomen dat er sprake was van een tegenstrijdig belang tussen de verkoper en haar directeur.

Notulen Algemene Vergadering van Aandeelhouders BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo d.d. 19 Mei 2021:


Wethouder Erwin Boom wist dus al sinds 19 mei 2021 over de gronddeals bij Californië en de mogelijk daaruit voortvloeiende integriteitsproblemen, of ‘ruis in de toekomst’ zoals wethouder Rudy Tegels dat eufemistisch noemde. Die ‘ruis in de toekomst’ is inmiddels omgeslagen in een tweetal afgeronde maar nog steeds geheime onderzoeken en zeker nog een tweetal lopende, waaronder door de gemeente Horst aan de Maas en het OM. En het einde is nog lang niet in zicht, zeker gezien alle niet-integere vertragingstactieken toegepast door de aandeelhouders.

Raadsinformatiebrief
Kort na de aandeelhoudersvergadering publiceerde het college van B&W Venlo een Raadsinformatiebrief. In RIB 106 van 27 juli 2021 (programma Welvarend Venlo) informeerde portefeuillehouder Erwin Boom (PvdA) de raad over de Aandeelhoudersvergaderingen van BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo d.d. 19 mei 2021 en BV Campus Vastgoed Greenport Venlo d.d. 25 juni 2021:

De RIB werd weer, zoals gebruikelijk, mede ondertekend door secretaris Twan Beurskens (VVD). Buiten de volgende passage over Californië geen enkel woord over de besproken gronddeals en (schijn van) belangenverstrengeling:

Zo transparant als wethouder Erwin Boom zich in de aandeelhoudersvergadering voordeed was hij richting de raad dus zelf niet. Heeft Erwin Boom na die vergadering het college van B&W ingelicht? Zijn de gronddeals en (schijn van) belangenverstrengeling ambtelijk besproken? Is de raad door het college onder geheimhouding geïnformeerd? En is die geheimhouding inmiddels opgeheven door de raad? Geheimhouding is niet bedoeld om oneindig te blijven voortduren, ook niet in Venlo. De raad beslist, dient het college te controleren, te corrigeren, en desnoods in te grijpen. In de politiek geldt namelijk één wet boven alle andere: tijdig, correct en volledig informeren.

Recent werden raadsvragen van EENLokaal, D66 en GroenLinks beantwoord door het college van B&W. Beantwoording art. 44 RvO vragen inzake verkopen grond van Californië BV aan eigen directeur d.d. 9 februari 2024:

Bovenstaand antwoord is meer dan opmerkelijk, gezien e-mails tussen Ontwikkelbedrijf Greenport BV en de aandeelhouders, die kortgeleden door de gemeente Venlo zelf (per ongeluk) werden gepubliceerd, en vervolgens snel weer werden weggehaald. In die (incomplete) e-mail wisseling wordt door directeur-bestuurder Jan Claassen van Californië BV op 19 januari 2024 aan de clustermanager concern van de provincie Limburg, en cc de aandeelhouders van Californië BV én onderzoeker Frans Stibbe van Ivy Advocaten, het volgende gemeld:

Deze e-mail werd met het antwoord van de clustermanager concern van de provincie Limburg vervolgens op 24 januari 2024 (ambtelijk) doorgestuurd naar de aandeelhouders van Ontwikkelbedrijf Greenport BV, waaronder de gemeente Venlo. Naar dezelfde ambtenaar die twee weken later de antwoorden op de vragen van EENLokaal, D66 en GroenLinks opstelde. Deze ambtenaar reageerde op 25 januari 2024 naar alle betrokkenen en verzocht om nadere uitleg:

Directeur-bestuurder Jan Claassen vervolgde zijn betoog in een e-mail op 1 februari 2024, die door interim-directeur Rob Verhoeff van Ontwikkelbedrijf Greenport, met alle aandeelhouders werd gedeeld:

Deze (incomplete) e-mail wisseling speelde zich dus af ruim vóór beantwoording van de vragen aan EENLokaal, D66 en GroenLinks. Leest u het antwoord op vraag 13 nog eens goed. Dit is toch simpelweg cruciale informatie niet verstrekken. Want men kon wel een inschatting geven over het financieel voordeel, ook al was er de nodige discussie en werden nog andere zaken benoemd die de hoogte van het bedrag zouden kunnen beïnvloeden, ook negatief.

Vervolgvragen
De antwoorden van het college van 9 februari jl. leidden weer tot vervolgvragen die op 23 februari jl. werden ingediend. Opmerkelijk: nu met ondersteuning van de PvdA, wethouder Erwin Boom zijn eigen partij. Deze vervolgvragen zijn echter voornamelijk gericht op de houding en handelwijze van het college inzake het tweede afgeronde en nog steeds geheimgehouden onderzoek door Frans Stibbe van Ivy advocaten. Ook de Staten zitten niet stil: de stroom van vragen en ontwijkende antwoorden van GS houdt niet op.

Alle relevante documenten, waaronder de vergadernotulen van Ontwikkelbedrijf Greenport, berusten conform wetgeving o.a. bij het college van B&W in Venlo. Daar is niets geheim aan. Ook de mogelijke appjes van wethouder Erwin Boom, secretaris Twan Beurskens, directeur Ruud van Heugten, gedeputeerde Stephan Satijn en verdere (ambtelijke) betrokkenen. Maar de gemeente Venlo is simpelweg niet het meest integere en transparante bestuursorgaan. Wethouder Erwin Boom weet dit goed van toen hij, nog niet zolang geleden, fractievoorzitter was.

Wat houdt wethouder Erwin Boom en het college achter voor de raad, het publiek en de pers? Wat wist wethouder Erwin Boom en het college exact en wanneer, en wat is daarop ondernomen? Wat was en is ambtelijk bekend en is die kennis gedeeld of achtergehouden? Dit speelde allemaal ver voor, tijdens en kort na het opstappen van het voltallige college van GS Limburg, en tientallen meldingen bij het Meldpunt bestuurscultuur van de provincie Limburg. Het integriteitsbesef en de transparantie zou sindsdien met sprongen moeten zijn toegenomen en proactief moeten zijn uitgewerkt.

Niet dus.

Zelfs een allang uitgevoerd plan en het te volgen protocol wordt nog steeds geheimgehouden. Het onderzoek zelf met onderliggende documenten buiten beschouwing gelaten. RIB 36 d.d. 14 maart 2024:

Update
Een week na voorgaande inzagelegging onder geheimhouding volgde er nog een. RIB 52 d.d. 19 (dagtekening 21) maart 2024:

Update 3 mei 2024
Antwoorden van GS op vragen van de fractie Lokaal-Limburg bevestigen dat de aandeelhouders van Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo op 19 mei 2021 werden geïnformeerd over de deals van Californië met de eigen directeur. Zover bekend werden Staten en gemeenteraden niet door de colleges geïnformeerd.

Brief antwoord op schriftelijke vragen Lokaal-Limburg inzake Zuidelijke Rekenkamer betreffende Californië BV d.d. 3 mei 2024: